Ο ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΒΡΑΣΙΔΑΣ.

[4.107.1] Μετὰ δὲ τοῦτο ὁ μὲν τὰ ἐν τῇ Ἠιόνι καθίστατο, ὅπως

καὶ τὸ αὐτίκα, ἢν ἐπίῃ ὁ Βρασίδας, καὶ τὸ ἔπειτα ἀσφαλῶς

ἕξει, δεξάμενος τοὺς ἐθελήσαντας ἐπιχωρῆσαι ἄνωθεν κατὰ

[4.107.2] τὰς σπονδάς· ὁ δὲ πρὸς μὲν τὴν Ἠιόνα κατά τε τὸν ποταμὸν

πολλοῖς πλοίοις ἄφνω καταπλεύσας, εἴ πως τὴν προύχουσαν

ἄκραν ἀπὸ τοῦ τείχους λαβὼν κρατοίη τοῦ ἔσπλου, καὶ κατὰ

γῆν ἀποπειράσας ἅμα, ἀμφοτέρωθεν ἀπεκρούσθη, τὰ δὲ περὶ

[4.107.3] τὴν Ἀμφίπολιν ἐξηρτύετο. καὶ Μύρκινός τε αὐτῷ προσ-

εχώρησεν Ἠδωνικὴ πόλις, Πιττακοῦ τοῦ Ἠδώνων βασιλέως

ἀποθανόντος ὑπὸ τῶν Γοάξιος παίδων καὶ Βραυροῦς τῆς

γυναικὸς αὐτοῦ, καὶ Γαληψὸς οὐ πολλῷ ὕστερον καὶ Οἰσύμη·

εἰσὶ δὲ αὗται Θασίων ἀποικίαι. παρὼν δὲ καὶ Περδίκκας

εὐθὺς μετὰ τὴν ἅλωσιν ξυγκαθίστη ταῦτα.

Στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου, η περιοχή δεν έμεινε έξω από τα ενδιαφέροντα και τις επιδιώξεις των τότε ελληνικών ‘Μεγάλων Δυνάμεων’. Το 424 π.Χ., μεσούντος του πολέμου, κατέφθασε στη Χαλκιδική ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας. Αθηναίοι στρατηγοί στην Ανατο. Μακεδονία ήταν τότε ο Ευκλής και ο Θουκυδίδης, ο περίφημος μετέπειτα ιστορικός, που περιπολούσε στα παράλια της Ανατ. Μακεδονίας, από το στρυμόνα και την Ηιόνα ως τις ακτές του Δήμου Ελευθερών και τη Θάσο. Ο Βρασίδας αιφνιδίασε τους Αθηναίους στρατηγούς και πέτυχε την παράδοση της Αμφίπολης. Η επιτυχία αυτή του Βρασίδα ήταν μια μεγάλη σπαρτιατική νίκη, αφού αμέσως μετά τρεις σημαντικές πόλεις ανατολικά του Στρυμόνα, η Μύρκινος, η Γαληψός και η Οισύμη, δέχτηκαν το Βρασίδα ως ελευθερωτή. Είναι αυτός μάλιστα που στη χερσόνησο, το φυσικό δυτικό λιμενοβραχίονα του λιμανιού των Ελευθερών, έδωσε το όνμα με το οποίο είναι γνωστή και σήμερα η Χερσόνησος του Βρασίδα.

 Ο Βρασίδας ήταν γιος του Τέλλιδος και μεγάλωσε και ανατράφηκε στη Σπάρτη, όταν εκείνη βρισκόταν στην περίοδο προπαρασκευής της, για να διαδραματίσει ηγεμονικό ρόλο στον ελλαδικό χώρο.
Στη Λακωνική πολιτεία προείχε η λιτότητα, το θάρρος, η Τιμή και η φιλοπατρία. Αυτά τα ιδανικά καθόρισαν και την αγωγή, που έλαβε ο Βρασίδας στα νεανικά του χρόνια. Μετά τα επτά του έτη εντάχθηκε στο δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης της Σπάρτης, σύμφωνα με το οποίο τα παιδιά γίνονταν μέλη ομάδων, που αποκαλούνταν "ίλες" ή "βούες". Ενταγμένος σε αυτές, συμμετείχε σε αυστηρά προγράμματα όχι μόνο απλών στρατιωτικών ασκήσεων αλλά εξειδικευμένων και περίπλοκων, με μεγάλο βαθμό δυσκολίας γυμνάσιων, που το πιθανότερο είναι να μην εφαρμόσθηκαν ποτέ έξω απ' τα σύνορα της Σπάρτης. Επίσης, παρακολούθησε μαθήματα χορού, μουσικής και γραφής. Ο λιτός βίος και η συνεχής σωματική εκγύμναση, στα οποία επιδιδόταν, σφυρηλάτησε το σωματικό αλλά πρώτιστα το ψυχικό του σθένος και κατά συνέπεια τη σκληραγώγησή του. Άλλωστε, αποστολή τόσο του ίδιου όσο και των υπολοίπων συνομηλίκων του ήταν να εκπαιδευθούν έτσι, ώστε να γίνουν καλοί στρατιώτες.Σημαντικά στοιχειό στην αγωγή του επίσης ήταν η εμπέδωση του σεβασμού (αιδούς) και της  υπακοής στους φορείς της εξουσίας,τους νόμους της πόλης κτλ (πειθούς)επιπλέον έπρεπε να αποτελέσει μέλος ενός Συσσιτίου πριν συμπληρώσει το εικοστό έτος της ηλικίας του γεγονός που βοήθησε να αποκτήσει εμπειρία και στην πολιτική αγωγή.Ολοκλήρωσε με επιτυχία το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και απέδειξε ότι η στάση ζωής του και το ήθος του συμφωνούσε απόλυτα με τον Λακωνικό τρόπο ζωής.

                                             

   ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΒΡΑΣΙΔΑ

Το πρώτο δείγμα των εξαιρετικών και παράτολμων ικανοτήτων του, ο Βρασίδας το επέδειξε κατά τον πρώτο χρόνο του Πελοποννησιακού Πολέμου. Το 431 π.χ., οι Αθηναίοι, με στόλο 100 πλοίων, περιπολώντας τις ακτές της Πελοποννήσου, πραγματοποίησαν απόβαση στη Μεθώνη της Λακωνικής. Επιτέθηκαν κατά του τείχους της πόλεως, το οποίο ήταν ασθενές και δεν είχε αρκετή φρουρά. Πλησίον της Μεθώνης βρισκόταν ο Βρασίδας, επικεφαλής στρατιωτικού σώματος εκατό αντρών, ο οποίος έσπευσε άμεσα. Με περίσσια τόλμη, διέσχισε το στράτευμα των Αθηναίων, οι οποίοι είχαν στραμμένη ολόκληρη την προσοχή
τους στο τείχος, κατόρθωσε να εισέλθει στη Μεθώνη, χάνοντας κατά την εισβολή λίγους από τους άνδρες του. Με τον τρόπο αυτό, έσωσε
τη Μεθώνη και στη συνέχεια για το κατόρθωμά του επαινέθηκε δημόσια στη Σπάρτη.

Μία  σπάνια  απεικόνιση  ενός  αρχαιοελληνικού   ιππαγωγού  σκάφους  (μεταφοράς  ίππων), από  τον  Sam  Manning.  Πρέπει  να  θεωρείται  βέβαιο  ότι το Πελοποννησιακό  ναυτικό  διέθετε  τέτοιου  είδους  πλοία.

429 π.Χ.Από την Κυλλήνη οι Πελοποννήσιοι έπλευσαν με 57 πλοία προς το Αχαϊκό Πάνορμο ,λιμάνι απέναντι από τη Ναύπακτο, όπου είχε στρατοπεδεύσει ο από ξηράς στρατός τους για ενίσχυση. Ταυτόχρονα και ο Φορμίων με τα 20 πλοία του προσορμίσθηκε στην δυτική πλευρά του Μολυντικού Ρίου (Αντίρριου), προσβλέποντας στην βοήθεια των πλοίων που περίμενε. Στην ακτή, κοντά στον αθηναϊκό στόλο, είχαν στρατοπεδεύσει οι Μεσόνιο της Ναυπάκτου.

Τότε απέναντί του στο Ρίο το Αχαϊκό παρατάχθηκε ο πελοποννησιακός στόλος με τον στρατό ξηράς. Επί 6-7 ημέρες τα αντίπαλα πλοία ασκούνταν και προετοιμάζονταν για την κρίσιμη αναμέτρηση.

Ο Κνήμος, ο Βρασίδας και οι άλλοι στρατηγοί επειδή ανησυχούσαν μήπως έλθει βοήθεια από την Αθήνα βιάζονταν για να συγκρουσθούν με τους Αθηναίους. Έτσι συγκέντρωσαν τους άνδρες τους και με λόγους προσπάθησαν να τονώσουν το ηθικό τους, μιας και ήταν επηρεασμέ¬νοι από την προηγούμενη ήττα τους. Το ίδιο έκανε και ο Φορμίων με τους δικούς τους στρατιώτες, που εκδήλωναν τάσεις λιποψυχίας ενόψει του μεγάλου αριθμού των εχθρικών πλοίων. Κατά τα χαράματα οι Πελοποννήσου βγήκαν από τον όρμο με σκοπό να παρασύρουν τους αντιπάλους, προς τα μέσα, στον κόλπο της Ναυπάκτου. Τοποθέτησαν τα πλοία τους κατά τετράδες, προσθέτοντας στην δεξιά πτέρυγα, 20, τα ταχύτερα. Ο Φορμίων νομίζοντας ότι θα πλεύσουν εναντίον της Ναυπάκτου, που ήταν αφρούρητη (μιας και οι υπερασπιστές της Μεσόνιο ακολουθούσαν τον στόλο τόσο από Ναύπακτο προς Αντίρριο καθώς και αντίστροφα), επιβίβασε με σπουδή τα πληρώματα στα πλοία του και παρέπλεαν κοντά στην ακτή -σε μια γραμμή- ενώ παράλληλα κινούνταν στην ξηρά και ο στρατός των Μεσονίων για βοήθεια. Προφανώς σκοπός των Πελοποννησίων δεν ήταν να πλεύσουν κατά της Ναυπάκτου, αλλά να παρασύρουν τον Φορμίωνα να μπει στα στενά του κόλπου, όπως και το κατόρθωσαν. Αιφνιδιαστικά δίνεται το σύνθημα από πλευράς των Πελοποννησίων και, στην προσπάθεια τους να εγκλωβίσουν τα αθηναϊκά πλοία, επιτίθεται η δεξιά πτέρυγα τους, αποκόβοντας από τα προπορευόμενα εννέα απ” αυτά, ενώ τα υπόλοιπα ένδεκα διαφεύγουν σε πιο ανοικτό μέρος («ευρυχωρίαν»), με κατεύθυνση τη Ναύπακτο. Τα παγιδευμένα πλοία τα ανάγκασαν οι Πελοποννήσιοι να ριχθούν στην ξηρά σκοτώνοντας όσους από τα πληρώματα τους δεν σώθηκαν κολυμπώντας. Μερικά οι Πελοποννήσιοι τα έδεσαν και τα έσυραν, ενώ οι Μεσσήνιοι μπαίνοντας με τα όπλα τους στην θάλασσα, μαχόμενοι, κατόρθωσαν να τους αποσπάσουν κάποια απ” αυτά. (Η πρώτη αυτή φάση της σύγκρουσης ίσως να διαδραματίσθηκε στην περιοχή της σημερινής Παλαιοπαγιάς Ναυπάκτου γιατί εκεί απαντάται κολπίσκος, όπου πιθανόν να περικυκλώθηκαν οι αθηναϊκές τριήρεις, δεδομένου ότι οι Πελοποννήσιοι επεδίωκαν, σε αντίθεση με τους Αθηναίους, την αναμέτρηση σε κλειστό μέρος για να μπορούν να αποκλείσουν τα πλοία των τελευταίων ).

Τα υπόλοιπα αθηναϊκά που καταδιώκονταν, εκτός από ένα, φθάνοντας μπροστά στη Ναύπακτο στάθηκαν κοντά στο ναό του Απόλλωνα με τις πλώρες προς την θάλασσα (χωρίς φυσικά να ρίξουν άγκυρα), έτοιμα να αμυνθούν. Μετά από λίγο ήλθαν ψάλλοντας νικητήριο παιάνα προς τον Απόλλωνα οι Πελοποννήσιοι, σαν να είχαν νικήσει.

Προηγούταν ένα λευκάδιο που κυνηγούσε το αργοπορημένο αθηναϊκό. Τότε στον όρμο, έξω από το λιμάνι της Ναυπάκτου, ήταν αγκυροβολημένο ένα φορτηγό πλοίο, κλυδωνιζόμενο από τα κύματα, και η αθηναϊκή τριήρης κάνοντας στροφή γύρω του εμβολίζει στα πλευρά και βυθίζει αυτό που το κυνηγούσε. Ο Τιμοκράτης που επέβαινε στο βυθιζόμενο λευκάδιο αυτοκτόνησε με το σπαθί του και το πτώμα του εκβράσθηκε μέσα στο λιμάνι της Ναυπάκτου. -Σύμφωνα με τον Μακεδόνα συγγραφέα των «Στρατηγημάτων» Ιούλιο Πολύαινο (2ος αι. μ.Χ.) το αθηναϊκό πλοίο που έκανε τον ελιγμό αυτό ήταν η Πάραλος (το ιερό πλοίο των Αθηναίων) και επέβαινε σ” αυτό ο Φορμίων, ο οποίος δεν βύθισε μόνο μία τριήρη (την βραδύτερα κινούμενη), αλλά κατέστρεψε στη συνέχεια εύκολα και άλλην που επίσης τον κατεδίωκε, ξαναγυρίζοντας γρήγορα στο σημείο-. Το συγκεκριμένο περιστατικό της βύθισης του εχθρικού πλοίου έδωσε θάρρος στους Αθηναίους, που όρμησαν με κραυγές εναντίον των άτακτα κινούμενων Πελοποννησίων, οι οποίοι αντιστάθηκαν για λίγο και στη συνέχεια τράπηκαν σε φυγή προς το Πάνορμο, στην αντίπερα αχαϊκή ακτή. Κατά την καταδίωξη που ακολούθησε οι πρώτοι αιχμαλώτισαν 6 πελοποννησιακά πλοία. Σκότωσαν από τα πληρώματα αρκετούς άνδρες και άλλους συνέλαβαν. Τόσον οι Αθηναίοι, όσο και οι Πελοποννήσιοι, θεωρώντας τους εαυτούς τους νικητές, έστησαν τρόπαια. Οι μεν πρώτοι στο μέρος απ” όπου εξόρμησαν και νίκησαν(στον χώρο του Απολλώνιου) και οι δεύτεροι, ένα πλοίο που αιχμαλώτισαν, στον Ποσειδώνα, στο Αχαϊκό Ρίο.

Οι Πελοποννήσιοι, φοβούμενοι τυχόν βοήθεια από την Αθήνα, πλέοντας νύχτα τον Κρισσαίο (Κορινθιακό) κόλπο κατευθύνθηκαν στην Κόρινθο(εκτός από τους Λευκάδιους). Μετά λίγες μέρες από την φυγή του εχθρικού στόλου έφθασαν, αργά πλέον, στη Ναύπακτο από την Κρήτη για βοήθεια τα πιο πάνω 20 αθηναϊκά πλοία . Την εξιστόρηση αυτού του ναυτικού επεισοδίου οφείλουμε στον Θουκυδίδη (II 85- 92) όπως και στον Διόδωρο τον Σικελιώτη (XII. 48). (διαδικτυακή πηγή :https://www.agriniopress.gr/dyo-polemikes-anametriseis-mprosta-s/)

Αμέσως μετά  Πελοποννήσιοι ακολούθησαν ένα σχέδιο των Μεγαρέων, προκειμένου να αιφνιδιάσουν τον εχθρό.Μετέφεραν τα πληρώματά τους μέσω του ισθμού στο μεγαρικό λιμάνι της Νίσαιας στον Σαρωνικό, όπου επάνδρωσαν σαράντα πλοίακαι προσπάθησαν να πλήξουν τον πειραιά από θαλάσσης κατά τη διάρκεια της νύχτας.Επειδή όμως συνάντησαν αντίσταση, στράφηκαν προς τη Σαλαμίνα, όπου κατέλαβαν το πλησιέστερο οχυρό και τρία αθηναϊκά πλοία και προχώρησαν σε λεηλασίες. Το πρωί, όταν όλες οι διαθέσιμες δυνάμεις της Αθήνας κατευθύνθηκαν προς το νησί, οι Πελοποννήσιοι με τους αιχμαλώτους και τη λεία τους διέφυγαν προς τα Μέγαρα. έκτοτε, η φρούρηση του Πειραιά και των γύρωπεριοχών αυξήθηκε, ώστε να μην επαναληφθεί μία τέτοια ενέργεια

      

427π.Χ Απόπειρα Κατάληψης της Κέρκυρας

Οι Πελοποννήσιοι με πενήντα τρία πλοία έχοντας επικεφαλής τονΑλκίδα και σύμβουλό του τον Βρασίδα, έπλευσαν από την Κυλλήνη με κατεύθυνση τα Σύβοτα απέναντι από την Κέρκυρα.

Απέναντί τους παρατάχθηκαν εξήντα κερκυραϊκά πλοία, τα οποία όμως είχαν προετοιμαστεί ελλιπώς.Οι Πελοποννήσιοι έστειλαν είκοσι από τα πλοία τους για να τα αντιμετωπίσουν, ενώ τα υπόλοιπα στράφηκαν ενάντια στα δώδεκα Αθηναϊκά, κερδίζοντας μία μάχη τακτικής απέναντι στους ανέτοιμους Κερκυραίους και τους ολιγάριθμους Αθηναίους αντιπάλους τους, χωρίς όμως να

την εκμεταλλευτούν με μία επίθεση ενάντια στο λιμάνι της Κέρκυρας.Αρκέστηκαν μόνο σε μία επιδρομή στο νοτιότερο ακρωτήρι του νησιού, τη Λευκίμμη.Οι Κερκυραίοι έφεραν πίσω στην πόλη τους εξόριστους και φρόντισαν για την άμυνα της πόλης.Πέτυχαν δε να καταλήξουν σε συμφωνία με ορισμένους από τους φυγάδες και να επανδρώσουν τριάντα πλοία.Οι πελοποννήσιοι όμως αποχώρησαν όταν πληροφορήθηκαν ότι πλησίαζε Αθηναϊκός στόλος εξήντα πλοίων με επικεφαλής τον Ευρυμέδοντα

   Κατά το 425 π.χ., διακρίθηκε στην καταληφθείσα υπό των Αθηναίων, Πύλο, ως κυβερνήτης τριήρους. Στην προσπάθεια του σπαρτιατικού στόλου για κατάληψη της Πύλου από τη θάλασσα, προέτρεπε τους κυβερνήτες και τους πηδαλιούχους των τριήρεων, να τις συντρίψουν πάνω στα βράχια και να αποτολμήσουν απόβαση, παρά να κάνουν οικονομία ξύλων και να επιτρέψουν στους Αθηναίους, την κατασκευή και διατήρηση οχυρώματος. Ο Βρασίδας ανάγκασε τον πηδαλιούχο του, να ρίξει το πλοίο του στη στεριά. Προχωρώντας προς την αποβάθρα του πλοίου και ενώ επιχειρούσε να αποβιβαστεί, τον ανέκοψαν οι Αθηναίοι και τραυματισμένος σε πολλά μέρη του σώματός του, λιποθύμησε. Τη στιγμή που έπεφτε, γλίστρησε η ασπίδα του μέσα στη θάλασσα, η οποία την ξέβρασε στην ακτή. Από εκεί την πήραν οι Αθηναίοι και τη χρησιμοποίησαν στο τρόπαιο που έστησαν, σε ανάμνηση της επιτυχίας, της απόκρουσης αυτής της επίθεσης.

  Το 424 π.χ., προετοιμαζόμενος στην Κόρινθο για την εκστρατεία του στη Χαλκιδική, έσπευσε στα Μέγαρα και ματαίωσε επίθεση των Αθηναίων εκεί. Στη συνέχεια μέσα στο Καλοκαίρι του 424 π.χ., ο Βρασίδας επικεφαλής χιλίων επτακοσίων οπλιτών, εκ των οποίων οι επτακόσιοι είλωτες και οι υπόλοιποι μισθοφόροι Πελοποννήσιοι εθελοντές, θα κατευθυνθεί προς τη Χαλκιδική, με σκοπό να πραγματοποιήσει αντιπερισπασμό και να μεταφέρει το θέατρο της αναμέτρησης εκεί.

    Η εκστρατεία αυτή, είχε εξαιρετικό αποτέλεσμα για τους Λακεδαιμόνιους, σε μεγάλο βαθμό χάρη στο Βρασίδα. Η δικαιοσύνη και η μετριοπάθεια με τις οποίες αντιμετώπιζε τις διάφορες πόλεις, είχε σαν αποτέλεσμα, πολλές από αυτές να αποστατήσουν από την Αθήνα και άλλες να παραδοθούν, χωρίς πολεμική σύρραξη και την αντίστοιχη πολεμική ταλαιπωρία! Η ευγένεια και η σύνεση του Βρασίδα, που άλλοι είχαν γνωρίσει εξ’ ιδίας πείρας και άλλοι είχαν απλά ακούσει, συνετέλεσε ώστε σύμμαχοι των Αθηναίων, να προσελκυσθούν στο μέρος των Λακεδαιμονίων. Χαρακτηριστική είναι η αποστασία της Ακάνθου και των Σταγείρων από τους Αθηναίους, ύστερα από τον περίφημο λόγο του Βρασίδα προς τους Ακάνθιους, με κύριο σύνθημα τη φιλειρηνική, φιλελεύθερη και ισότιμη απέναντί τους διάθεση. 

Η επέμβαση του Βρασίδα στην κατάληψη των Μεγάρων (424π.Χ.)

Οι Αθηναίοι εν τω μεταξύ αποτόλμησαν μία επίθεση ενάντια στο επίνειο των Μεγάρων στον Σαρωνικό, τη Νίσαια. Το 427 π.χ. είχαν ήδη καταλάβει και οχυρώσει τη Μινώα, το νησί που έκλεινε το συγκεκριμένο λιμάνι. Τώρα με τους στρατηγούς Ιπποκράτη και Δημοσθένη και εσωτερική βοήθεια από μερίδα Μεγαρέων κατέλαβαν το ίδιο το λιμάνι αιφνιδιάζοντας την Πελοποννησιακή φρουρά, η οποία παραδόθηκε.Με οχυρωμένη θέση κοντά στην πόλη και τη συνεργασία φιλοαθηναϊκής μερίδας οι αθηναίοι απειλούσαν να αποκτήσουν τον πλήρη έλεγχό στα Μέγαρα, γεγονός αδιανόητο για τους Σπαρτιάτες, καθώς η περιοχή των Μεγάρων εξασφάλιζε τον έλεγχο των χερσαίων μετακινήσεων μέσω του ισθμού ακόμη και με ελάχιστες δυνάμεις.Ο Βρασίδας όμως, ο οποίος συγκέντρωνε στράτευμα στον ισθμό, ενισχύθηκε με δυνάμεις από την Κόρινθο και τη Θήβα σε βαθμό τέτοιο που να του δίνει σαφή αριθμητική υπεροχή, αποτρέποντας πιθανή κίνηση των Αθηναίων κατά των Μεγάρων.Με την εξάλειψη και της φιλοαθηναϊκής μερίδας μέσα στην πόλη, οι απώλειες των Πελοποννησίων περιορίστηκαν στη Νίσαια.

Επειτα οι δύο Αθηναίοι στρατηγοί χωρίστηκαν μετά από συνεννόηση για ταυτόχρονη εισβολή στη Βοιωτία από δύο διαφορετικές πλευρές, με σκοπό να οχυρώσουν το ιερό

του Απόλλωνα στο Δήλιο, 2 χιλιόμετρα από τον Ωρωπό.Ο Δημοσθένης κατευθύνθηκε προς τη δυτική Ελλάδα με 40 πλοία, ενώ ο Ιπποκράτης επέστρεψε στην Αττική.Η εκστρατεία του Δημοσθένη όμως ξεκίνησε νωρίτερα, δίνοντας στους θηβαίους τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν τις δύο εισβολές χωριστά. πρώτα αποτράπηκε η κίνηση του Δημοσθένη στις Σίφες, παράκτια βοιωτική τοποθεσία στον Κορινθιακό Κόλπο, και έπειτα στράφηκαν ενάντια στον Ιπποκράτη ο οποίος με το σύνολο των Αθηναϊκών δυνάμεων είχε εν τω μεταξύ φθάσει στο Δήλιο. Στη μεγάλη μάχη που δόθηκε κοντά στο ιερό, οι θηβαίοι επικράτησανκαι μετά από 17 ημέρες κατέλαβαν και το οχυρό.

Είσοδος Βρασίδα στην Μακεδονία 424π.Χ.

Θουκυδίδης

 Κατευθυνόμενος στην ανατολική χαλκιδική έπεισε την ισχυρή οικονομικά πόλη της Ακάνθου και τα Στάγειρα σε αποστασία. η μεγαλύτερη ωστόσο επιτυχία ήρθε όταν με την αιφνιδιαστική του εμφάνιση μπροστά από τα τείχη της Αμφίπολης.

Επί ταύτην ουν ο Βρασίδας άρας εξ Αρνών της Χαλκιδικής επορεύετο τω στρατώ. και αφικόμενος περί δείλην επί τόν Αυλώνα και Βορμίσκον, ή η Βόλβη λίμνη εξίησιν ες θάλασσαν, και δειπνοποιησάμενος εχώρει την νύκτα. χειμών δε ήν και  υπένειφεν· ή και μάλλον ώρμησε, βουλόμενος λαθείν τους εν τή Αμφιπόλει πλην των προδιδόντων. ήσαν γαρ Αργιλίων τε εν αυτή οικήτορες (εισί δε οι Αργίλιοι Ανδρίων άποικοι) και άλλοι οι ξυνέπρασσον ταύτα, οι μεν Περδίκκα πειθόμενοι, οι δε Χαλκιδεύσιν. μάλιστα δε οι Αργίλιοι, εγγύς τε προσοικούντες και αιεί ποτε τοις Αθηναίοις όντες ύποπτοι και  επιβουλεύοντες τω χωρίω, επειδή παρέτυχεν ο καιρός και Βρασίδας ήλθεν, έπραξάν τε εκ πλέονος πρός τούς εμπολιτεύοντας σφών εκεί όπως ενδοθήσεται η πόλις, καί τότε δεξάμενοι αυτόν τη πόλει και αποστάντες των Αθηναίων εκείνη τή νυκτί κατέστησαν τον στρατόν πρό έω επί την γέφυραν του ποταμού. απέχει δε το πόλισμα πλέον της διαβάσεως, και ού καθείτο τείχη ώσπερ νύν, φυλακή δε τις βραχεία καθειστήκει· ήν βιασάμενος ραδίως ο Βρασίδας, άμα μέν της προδοσίας ούσης, άμα δε και χειμώνος όντος και απροσδοκήτοις προσπεσών, διέβη την γέφυραν, και τα έξω τών Αμφιπολιτών οικούντων κατά πάν το χωρίον ευθύς είχεν».

  «Εναντίον λοιπόν της πόλης αυτής βάδιζε ο Βρασίδας, ο οποίος ξεκίνησε με τον στρατό του από τις Αρναίς της Χαλκιδικής και γύρω στο δειλινό έφθασε στον Αυλώνα και τον Βορμίσκο, όπου η λίμνη Βόλβη εκχύνεται στη θάλασσα, και αφού δείπνησε, συνέχισε τη νύχτα την πορεία του. Άλλωστε εξαιτίας της κακοκαιρίας και της ελαφράς χιονόπτωσης, επιτάχυνε το βήμα διότι επεδίωκε να μη γίνει αντιληπτή η προσέγγισή του από τους κατοίκους της Αμφίπολης, εκτός εκείνων, με τους οποίους βρισκόταν σε μυστικές συνεννοήσεις. Στην Αμφίπολη, πράγματι, ήταν εγκατεστημένοι μερικοί Αργίλιοι, άποικοι της Άνδρου, οι οποίοι με μερικούς άλλους είχαν μυηθεί στη συνομωσία, άλλοι παρασυρόμενοι από τον Περδίκκα και άλλοι από τους Χαλκιδείς. Οι κάτοικοι κυρίως της Αργίλου, που βρίσκεται κοντά, οι οποίοι ήταν ανέκαθεν ύποπτοι στους Αθηναίους και είχαν πάντοτε βλέψεις για την Αμφίπολη για αρκετό καιρό, αφού η άφιξη του Βρασίδα στη Χαλκιδική τους έδωσε  την ευκαιρία, είχαν συνεννοηθεί με τους εντός της Αμφίπολης εγκατεστημένους συμπολίτες τους για την παράδοση της πόλης. Και τότε, αφού δέχθηκαν τον Βρασίδα μέσα στην Άργιλο, αποστάτησαν από τους Αθηναίους την ιδία εκείνη νύχτα και οδήγησαν τον στρατό του στη γέφυρα του ποταμού, όπου έφθασε πριν να ξημερώσει. Η γέφυρα βρίσκεται σε ικανή απόσταση από την πόλη, και δεν συνδεόταν με αυτή με τείχος όπως τώρα, αλλά φρουρούνταν από ασήμαντο απόσπασμα. Την φρουρά αυτή νίκησε εύκολα ο Βρασίδας, και λόγω της προδοσίας και γιατί η επίθεσή του έγινε απροσδόκητα και σε ώρα κακοκαιρίας, πέρασε τη γέφυρα και έγινε αμέσως κυρίαρχος των εκτός των τειχών ιδιοκτησιών, γιατί οι Αμφιπολίτες κατοικούσαν διεσπαρμένοι σε ολόκληρο το διαμέρισμα έξω από την πόλη».

 Με μια αιφνιδιαστική κίνηση κατέλαβε τη στρατηγικής σημασίας Αμφίπολη, κερδίζοντας τη συνθηκολόγησή της, με τους ευνοϊκούς για τους κατοίκους όρους που έθεσε, λίγο πριν καταφτάσει ο Αθηναίος στρατηγός Θουκυδίδης και ιστορικό του Πελοποννησιακού Πολέμου, από τη Θάσο. Στη συνέχεια κατέλαβε και άλλες πόλεις της Χαλκιδικής, από τους Αθηναίους.
Αναφορα του Θουκιδιδη στην Αρχαια Οισυμη  :
 Μετὰ δὲ τοῦτο ὁ μὲν τὰ ἐν τῇ Ἠιόνι καθίστατο, ὅπως καὶ τὸ αὐτίκα, ἢν ἐπίῃ ὁ Βρασίδας, καὶ τὸ ἔπειτα ἀσφαλῶς ἕξει, δεξάμενος τοὺς ἐθελήσαντας ἐπιχωρῆσαι ἄνωθεν κατὰ τὰς σπονδάς· [4.107.2] ὁ δὲ πρὸς μὲν τὴν Ἠιόνα κατά τε τὸν ποταμὸν πολλοῖς πλοίοις ἄφνω καταπλεύσας, εἴ πως τὴν προύχουσαν ἄκραν ἀπὸ τοῦ τείχους λαβὼν κρατοίη τοῦ ἔσπλου, καὶ κατὰ γῆν ἀποπειράσας ἅμα, ἀμφοτέρωθεν ἀπεκρούσθη, τὰ δὲ περὶ τὴν Ἀμφίπολιν ἐξηρτύετο. [4.107.3] καὶ Μύρκινός τε αὐτῷ προσεχώρησεν Ἠδωνικὴ πόλις, Πιττακοῦ τοῦ Ἠδώνων βασιλέως ἀποθανόντος ὑπὸ τῶν Γοάξιος παίδων καὶ Βραυροῦς τῆς γυναικὸς αὐτοῦ, καὶ Γαληψὸς οὐ πολλῷ ὕστερον καὶ Οἰσύμη· εἰσὶ δὲ αὗται Θασίων ἀποικίαι
 Μετά απ᾽ αυτό ο Θουκυδίδης πηρέ όσα μέτρα χρειάζονταν στην Ηιόνα για να την ασφαλίσει αν έκανε αμέσως επίθεση ο Βρασίδας και για να είναι σε θέση ν᾽ ανθέξει αργότερα. Δέχτηκε στην Ηιόνα και όσους είχαν προτιμήσει να φύγουν από την επάνω πόλη, σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας. [4.107.2] Ο Βρασίδας έκανε αιφνιδιαστική επίθεση, με καράβια, απ᾽ το ποτάμι, ελπίζοντας να κυριέψει το ακρωτήρι που εξέχει από το τείχος κι έτσι να ελέγχει το στόμιο του ποταμού. Έκανε ταυτόχρονα επίθεση κι από την στεριά, αλλά τον αποκρούσαν κι από τις δυο μεριές. Ύστερα τακτοποίησε την κατάσταση στην Αμφίπολη. [4.107.3] Προσχώρησε στον Βρασίδα η Μύρκινος, πολιτεία Ηδωνική, αφού δολοφονήθηκε ο βασιλεύς των Ηδώνων Πιττακός από τον γιο του Γοάξιο και την γυναίκα του Βραυρώ. Λίγο αργότερα προσχώρησαν η Γαληψός και η Οισύμη, αποικίες της Θάσου.

ΤΟ ΒΟΙΩΤΙΚΟ ΦΛΟΓΟΒΟΛΟ

 

 Ο Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας κατά των Αθηναίων στην πολιορκία του φρουρίου Ληκύθου στην Χαλκιδική το 423 π.Χ., κάνει χρήση βοιωτικού φλογοβόλου με ιδιαίτερη επιτυχία - Αναπαράσταση

Υπήρξε το πρώτο λειτουργικό φλογοβόλο της ιστο­ρίας ! Το μηχάνημα ήταν απλό στη σύλληψη. Αποτελείτο από τρία κύρια μέρη, τον σωλήνα εκτόξευσης, το δοχείο εντός του οποίου υπήρχε το εμπρηστικό υλικό και τον μηχανισμό εκτό­ξευσης. Το δοχείο βρισκόταν πάνω από ισχυρή φωτιά, ώστε το εμπρηστικό υλικό -πίσσα και θειάφι- να δια­τηρείται σε υγρή κατάσταση. Από το αριστερό άκρο του δοχείου ξεκινούσε ο σωλήνας εκτόξευσης. Στο άλλο άκρο υπήρχε ένα μεγάλο φυσερό.
Όταν το φυσερό λει­τουργούσε το εμπρηστικό υλικό από τον σωλήνα διοχε­τευόταν στον σωλήνα και μέσω αυτού στις εχθρικές οχυρώσεις. Όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό το βεληνε­κές του συγκεκριμένου όπλου ήταν πολύ μικρό και ο σωλήνας έπρεπε να βρίσκεται σε επαφή σχεδόν με τον στόχο.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------


  Το 423 π.χ., μαζί με τον Περδίκκα, εκστράτευσαν εναντίον του Αραβαίου στη δυτική Μακεδονία. Όταν ήρθε προς ενίσχυση του Αραβαίου, τμήμα Ιλλυρίων, οι Μακεδόνες τράπηκαν σε φυγή. Οι Σπαρτιάτες με το Βρασίδα, κατάφεραν χάρη στην πολεμική τους πείρα και τις τεχνικές τους, τελικά να επικρατήσουν. Τερματίστηκε όμως η συμμαχία μεταξύ Σπάρτης και Μακεδονίας.

   Το 422 π.χ. ο Αθηναίος στρατηγός Κλέων, εκστράτευσε στη Χαλκιδική και έφτασε έξω από την Αμφίπολη. Λίγο πριν την αιφνιδιαστική επίθεσή του στους Αθηναίους, ο Βρασίδας εκφώνησε τον περίφημο λόγο του προς τους στρατιώτες του, όπου τους εμψύχωνε, τους παρουσίαζε το σχέδιο της αιφνιδιαστικής επίθεσης και ανέφερε τις τρεις αρετές του καλού στρατιώτη: αποφασιστικότητα, υψηλό αίσθημα τιμής και πειθαρχία.

   Περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή, με την παρουσία 150 ανδρών και με τη βοήθεια του Κλεαρίδα, επιτέθηκε αιφνιδιαστικά εναντίον των Αθηναίων, οι οποίοι και τράπηκαν σε φυγή ατάκτως. Το αποτέλεσμα ήταν ότι από την πλευρά των Αθηναίων έπεσαν στο πεδίο της μάχης 600 άτομα και από την πλευρά των Λακεδαιμονίων μόλις 7! Ανάμεσά τους ήταν όμως και ο Βρασίδας ο οποίος μεταφέρθηκε εντός της Αμφίπολης τραυματίας και εξέπνευσε μετά από λίγο, γνωρίζοντας ότι ο στρατός του είχε κερδίσει. Νεκρός έπεσε και ο Αθηναίος στρατηγός Κλέων.

   Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι ο Βρασίδας ενσωμάτωνε πλήρως τα σπαρτιατικά ιδεώδη. Ήταν γρήγορος στο να λαμβάνει σημαντικές αποφάσεις και να οργανώνει στρατηγικές κινήσεις χωρίς δισταγμό. Επίσης ήταν εύγλωττος ρήτορας. Η τεράστια συνεισφορά του, έχει να κάνει, με τις νεωτεριστικές στρατηγικές αιφνιδιασμού και διπλωματίας που εφάρμοσε και τη στήριξή του σε επίλεκτα τμήματα οπλιτών, τους “νεοδαμώδεις” είλωτες του Βρασίδα, αποκαλούμενους και ως “βρασίδειους”.


Ο Βρασίδας ετάφη εντός της πόλεως της Αμφίπολης, μπροστά στην Αγορά της πόλης, με εξαίρετες τιμές. Λατρεύτηκε στην Αμφίπολη ως ήρωας και πραγματικός οικιστής και η λατρεία του καθιερώθηκε με ετήσιους αγώνες και θυσίες. Στη Σπάρτη προς τιμήν του, δημιουργήθηκε κενοτάφιο, δίπλα στους τάφους του Παυσανία και του Λεωνίδα.”. Η μητέρα του Αργιλεωνίς, όταν της είπαν για το νεκρό γιό της, ρώτησε αν πέθανε γενναία και όταν Θράκες της είπαν ότι κανένας άλλος δεν είναι σαν κι αυτόν, απάντησε: “Ξένοι δεν ξέρετε καλά τους Σπαρτιάτες. Ο Βρασίδας είναι βέβαια γενναίος, αλλά η Σπάρτη έχει πολλούς, γενναιότερους από αυτόν.”
 ᾿Αργιλεωνὶς ἡ Βρασίδου μήτηρ, τελευτήσαντος αὐτῇ τοῦ υἱοῦ, ὡς παραγενόμενοί τινες τῶν ᾿Αμφιπολιτῶν εἰς Σπάρτην ἧκον πρὸς αὐτήν, ἠρώτησεν εἰ καλῶς καὶ ἀξίως τῆς Σπάρτης ὁ υἱὸς ἐτελεύτα· μεγαλυνόντων δ' ἐκεῖνον καὶ λεγόντων ἄριστον ἐν τοῖς τοιούτοις ἔργοις ἁπάντων Λακεδαιμονίων εἶναι, εἶπεν "ὦ ξένοι, καλὸς μὲν ἦν κἀγαθὸς ὁ παῖ μου, πολλοὺς δ' ἄνδρας Λακεδαίμων ἔχει τήνω κάρρονας".



 Ο Τάφος του Βρασιδα (?) εντοπίστηκε κατά τις ανασκαφικές εργασίες του οικοπέδου για την ανέγερση του Αρχαιολογικού Μουσείου το 1976. Πρόκειται για κιβωτιόσχημο τάφο από πωροπλίνθους, λαξευμένο μέσα στο φυσικό ημίβραχο. Βρέθηκε ασύλητος και σφραγισμένος. Περιείχε μια ταφή- καύση μέσα σε οστεοθήκη όπου βρέθηκε χρυσό στεφάνι από φύλλα ελιάς. Η θέση του τάφου εσωτερικά των τειχών οδηγεί στην άποψη ότι πρόκειται για το τάφο ενός ιδιαίτερα σημαντικού προσώπου που τάφηκε με τιμές μέσα στον περίβολο των τειχών. Σύμφωνα με τον ιστορικό Θουκυδίδη (Θουκ. IV.104, 106, 108 και V, 6, 10, 11), ο στρατηγός Βρασίδας ήταν ο ικανός στρατηγός της Σπάρτης που τάφηκε το 422 π.Χ. με τιμές εντός των τειχών και μπροστά στην αγορά της πόλης μετά τη φονική μάχη μεταξύ Κλέωνος και Βρασίδα (Στρατηγών Αθηναίων και Σπαρτιατών) που δόθηκε τη χρονιά αυτή μπροστά στα τείχη της πόλης. Ο Βρασίδας λατρεύτηκε στην Αμφίπολη ως ήρωας και πραγματικός οικιστής και η λατρεία του καθιερώθηκε με ετήσιους αγώνες και θυσίες.

Ο Στρατηγός Βρασίδας και η λαϊκή παράδοση στην περιοχή μας.

Υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία κατά την αρχαιότητα που πολλοί πιστεύουν ότι πρόκειται για μύθο και αφορά τον στρατηγό Βρασίδα. Λέγετε ότι κατά την διάρκεια της εκστρατείας κατά της Αμφίπολης ο στρατηγός Βρασίδας των Σπαρτιατών εγκλωβίστηκε από τον Αθηναϊκό στόλο μέσα στον κόλπο της Ν. Περάμου (κολπος βορεια της Αρχαιας Οισυμης). Κατά την διάρκεια της νύχτας ο Βρασίδας κατάφερε να μεταφέρει το καράβι του πάνω από μία στενή λωρίδα στεριάς που χωρίζει τον κόλπο της Ν. Περάμου με την ανοιχτή Θάλασσα και να διαφύγει. Για το λόγο αυτό η χερσόνησος του Βρασίδα πήρε και το όνομά του.
Μύθος η πραγματικότητα η παράδοση φέρνει αυτή την αναφορά μέχρι και σήμερα.

Όμως αξίζει να δούμε και μερικά σημερινά στοιχεία Η στενή λωρίδα γης όντως υπάρχει με πλάτος 150 μέτρων.

Δεξιά της λωρίδας το έδαφος είναι πετρώδες ακόμα και μέσα στην Θάλασσα.Μάλιστα υπάρχουν λαξευμένοι βράχοι από τους οποίους οι μεταγενέστεροι κάτοικοι της περιοχής εκοβαν μυλόπετρες.
Το σχεδόν επίπεδο βραχώδες έδαφος ίσως να μπορούσε να βοηθήσει στην μεταφορά πλοίου από το έδαφος όπως γινόταν στον Διολκο της Κορινθου.

 Είτε μύθος είτε πραγματικότητα,είτε παράδοση,είτε ιστορικό γεγονός όσο αφορά το παραπάνω περιστατικό η αλήθεια είναι για οτι 100δες χρόνια το νότιο ακρωτήρι στον κόλπο της Νέας Περάμου φέρει το όνομα του μεγάλου Σπαρτιάτη Στρατηγού Βρασίδα τιμώντας την έτσι την δράση του στην περιοχή.


Αυτό το ποστ το Αφιερώνω στον ''αδελφό'' Σπαρτιάτη Νίκο Μπακη ο οποίος ήρθε και εξερεύνησε τα στρατιωτικά βήματα του Βρασίδα στην περιοχή μας.

Υ.Γ.(1)
ΟΤΑΝ Ο ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΒΡΑΣΙΔΑΣ ΕΠΙΑΣΕ ΕΝΑ ΠΟΝΤΙΚΙ ΠΟΥ ΤΟΥ ΕΤΡΩΓΕ ΤΑ ΣΥΚΑ, ΑΥΤΟ ΤΟΝ ΔΑΓΚΩΣΕ ΚΙ Ο ΒΡΑΣΙΔΑΣ ΤΟ ΑΦΗΣΕ ΕΛΕΥΘΕΡΟ. ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΤΟΝ ΡΩΤΗΣΑΝ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΤΟ ΕΛΙΩΣΕ ΣΤΗΝ ΧΟΥΦΤΑ ΤΟΥ, ΤΟΣΟ ΘΡΑΣΣΟΣ ΠΟΥ ΕΠΕΔΕΙΞΕ , ΚΙ ΑΥΤΟΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕ ΤΟ ΕΞΗΣ ΠΟΥ ΕΜΕΙΝΕ ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΣ.
''ΤΙΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΜΙΚΡΟ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΜΟ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΚΑΤΟΡΘΩΣΕΙ ΝΑ ΖΗΣΕΙ, ΑΝ ΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗ.''
Υ.Γ.(2) Το παρόν άρθρο απλά αναφέρει αποσπασματικά μερικές από τις στρατιωτικές δράσεις και ικανότητες του Στρατηγού Βρασίδα.Ο Θουκυδίδης (ΙΣΤΟΡΙΑΙ) αναφέρει όλα εκείνα τα γεγονότα με λεπτομέρειες από τις οποίες μπορεί κάποιος να μάθει πόσο μεγάλη προσωπικότητα ήταν ο Στρατηγός Βρασίδας όπως επίσης και τις πολλές μάχες που έδωσε,είτε με στρατιωτική δραση είτε με τον λόγο του.