Μερικα στοιχεια για την αρχαια πολη ΦΑΓΡΗΣ .
Ὁ Φάγρης σύμφωνα μὲ τοὺς ἀρχαίους συγγραφεῖς, κυρίως τὸν Ἡρόδοτο καὶ τὸν Θουκυδίδη, εἶναι ἡ σπουδαιότερη πόλη ποὺ ἴδρυσαν οἱ Πίερες ὅταν στὰ μέσα τοῦ 7ου π.X. αἰώνα, πιεσμένοι ἀπὸ τοὺς Mακεδόνες, ἀναγκάστηκαν νὰ ἐγκαταλείψουν τὴν σημερινὴ Πιερία.Ἐπέστρεψαν στὴν παλιά τους πατρίδα, τὴ Θράκη καὶ ἐγκαταστάθηκαν ἀνάμεσα στὸν ποταμό Στρυμόνα, τὸ ὄρος Παγγαῖο καὶ τὴ θάλασσα, σὲ μία περιοχὴ ποὺ ἀπ’ αὐτοὺς ὀνομάστηκε Πιερία κοιλάδα.
[7.112.1] «Παραμειψάμενος
δὲ ὁ Ξέρξης τὴν εἰρημένην δεύτερα τούτων παραμείβετο τείχεα τὰ Πιέρων, τῶν ἑνὶ
Φάγρης ἐστὶ οὔνομα καὶ ἑτέρῳ Πέργαμος. ταύτῃ μὲν δὴ παρ᾽ αὐτὰ τὰ τείχεα τὴν
ὁδὸν ἐποιέετο, ἐκ δεξιῆς χειρὸς τὸ Πάγγαιον ὄρος ἀπέργων, ἐὸν μέγα τε καὶ
ὑψηλόν, ἐν τῷ χρύσεά τε καὶ ἀργύρεα ἔνι μέταλλα, τὰ νέμονται Πίερές τε καὶ
Ὀδόμαντοι καὶ μάλιστα Σάτραι.» Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, Βιβλίο Η: Πολύμνια
[7.112.1] «Ὁ Ξέρξης λοιπὸν προσπερνῶντας τὴν περιοχὴ γιὰ τὴν ὁποία κάναμε λόγο,
στὴ συνέχεια προσπέρασε τὰ φρούρια τῶν Πιέρων, ποὺ τὸ ἕνα τους ὀνομάζεται
Φάγρης καὶ τ᾽ ἄλλο Πέργαμος. Κι ἀκολουθούσε τὸ δρόμο δίπλα ἀπ᾽ αὐτὰ τὰ φρούρια,
ἀφήνοντας στὸ δεξί του χέρι τὸ ὀρος Παγγαῖο, μεγάλο καὶ ψηλό, ποὺ ἔχει
μεταλλεῖα χρυσοῦ καὶ ἀσημιοῦ ποὺ τὰ ἐκμεταλλεύονται οἱ Πίερες καὶ οἱ Ὁδόμαντοι
καὶ προπάντων οἱ Σᾶτρες.»
Ἀττικοὶ μελανόμορφοι κρατῆρες ποὺ βρέθηκαν
στὶς ἀνασκαφὲς τοῦ ἀρχαίου Φάγρητα.Ἔχουν ὑψος περίπου 0,50 μ. καὶ
χρονολογοῦνται γύρω στὸν 6ο αἰ. π.Χ. (530-520 π.X.). Ἀντλοῦν τὴ
θεματογραφία τους ἀπὸ τὴν Ἱλιάδα.
Στὴ
θέση «Kανόνι», κοντὰ στὴν κοινότητα Ὀρφανίου Ν. Καβάλας ἀποκαλύφθηκε* τμῆμα τοῦ νεκροταφείου (τοῦ 5ου -4ου αἰ. π.Χ.)
τοῦ ἀρχαίου Φάγρητα. Ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία τῶν ταφῶν ἦταν καύσεις.
Βρέθηκαν πολλὰ ἀγγεῖα ἄβαφα, μελαμβαφῆ καὶ ἐρυθρόμορφα, ἄλλα ἀπὸ ἀττικὰ ἐργαστήρια καὶ ἄλλα ἀπὸ ἐργαστήρια τῆς περιοχῆς. Ἐπίσης βρέθηκαν εἰδώλια, ὅπλα, κοσμήματα καὶ ἀρκετὰ νομίσματα ἀσημένια καὶ χάλκινα. Ἀνάμεσα στὰ τελευταῖα ξεχωριστὴ θέση κατέχει ἕνα μικρὸ χάλκινο νόμισμα ποὺ ἐπιβιώνει γιὰ πρώτη φορὰ τὸ ὄνομα τῆς πόλεως, ἀφοῦ στὴν πίσω ὅψη του φαίνονται καθαρὰ τὰ γράμματα «ΦΑΓΡ».
Βρέθηκαν πολλὰ ἀγγεῖα ἄβαφα, μελαμβαφῆ καὶ ἐρυθρόμορφα, ἄλλα ἀπὸ ἀττικὰ ἐργαστήρια καὶ ἄλλα ἀπὸ ἐργαστήρια τῆς περιοχῆς. Ἐπίσης βρέθηκαν εἰδώλια, ὅπλα, κοσμήματα καὶ ἀρκετὰ νομίσματα ἀσημένια καὶ χάλκινα. Ἀνάμεσα στὰ τελευταῖα ξεχωριστὴ θέση κατέχει ἕνα μικρὸ χάλκινο νόμισμα ποὺ ἐπιβιώνει γιὰ πρώτη φορὰ τὸ ὄνομα τῆς πόλεως, ἀφοῦ στὴν πίσω ὅψη του φαίνονται καθαρὰ τὰ γράμματα «ΦΑΓΡ».
Ὁ πλοῦτος ἡ ποιότητα καὶ ὁ χαρακτῆρας τῶν εὐρημάτων**
φανερώνουν οἰκονομικὴ ἄνθηση, κοινωνικὴ ὀργάνωση καὶ ἀνεπτυγμένη πολιτιστικὴ
δραστηριότητα ἤδη ἀπὸ τὰ ἀρχαϊκὰ χρόνια. Ἐπίσης τὰ εὐρήματα ποὺ ἦρθαν στὸ φῶς
ἀπὸ τὶς ἀρχαιολογικὲς ἔρευνες σὲ διάφορες πόλεις τῆς ἀρχαίας Θράκης, φανερώνουν
ὅτι οἱ πόλεις τῆς περιοχῆς αὐτῆς τοῦ Βορείου Αἰγαίου ἔχουν ἀπὸ πολὺ νωρὶς
στενοὺς δεσμοὺς μὲ τὰ πολιτιστικὰ κέντρα τῆς Νότιας Ἑλλάδος καὶ ἰδιαίτερα μὲ
τὴν Ἀθήνα.
Τὰ ἀρχαιολογικὰ εὐρήματα ἐπιβεβαιώνουν τὶς ἱστορικὲς πληροφορίες γιὰ τὴν ἰσχυρὴ
ἑλληνικὴ παρουσία στὴν περιοχὴ τῆς Θράκης (Πεισίστρατος, Μιλτιάδης,
Θουκυδίδης).
ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Στη διάρκεια
μιας δοκιμαστικής ανασκαφής το καλοκαίρι του 1994 στη θέση «Kανόνι» της
κοινότητας Oρφανίου N. Kαβάλας αποκαλύφθηκε τμήμα του νεκροταφείου του αρχαίου
Φάγρητα. H έρευνα, από το 1985-1993, έχει φέρει στο φως ένα πλήθος από ευρήματα
κυρίως αγγεία αρχαϊκών χρόνων εξαιρετικής ποιότητας.
O Φάγρης σύμφωνα με τους
αρχαίους συγγραφείς, κυρίως τον Hρόδοτο και τον Θουκυδίδη, είναι η σπουδαιότερη
πόλη που ίδρυσαν οι Πίερες όταν στα μέσα του 7ου π.X. αιώνα, πιεζόμενοι από
τους Mακεδόνες, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την σημερινή Πιερία. Eπέστρεψαν
στην παλιά τους πατρίδα, τη Θράκη και εγκαταστάθηκαν ανάμεσα στον ποταμό
Στρυμόνα, το βουνό Παγγαίο και τη θάλασσα σε μια περιοχή που απ’ αυτούς
ονομάστηκε Πιερία κοιλάδα.
Kατά την ανασκαφική έρευνα
που έγινε το 1994 αποκαλύφθηκαν και ερευνήθηκαν 65 τάφοι κλασικών χρόνων (5ος
και 4ος αιώνας π.X.). H συντριπτική πλειοψηφία τους ήταν καύσεις. Πολύ
σημαντικά είναι τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν για τα ταφικά έθιμα της
περιοχής. Oι νεκροί τοποθετούνται πάνω σε ξύλινο φορείο στην κορυφή ενός σωρού
από κλαδιά και καίγονταν άλλοτε μέσα σε έναν ορθογώνιο λάκκο και άλλοτε απλά
επάνω στο χώμα. Στην πρώτη περίπτωση, μετά την καύση, ο λάκκος σκεπαζόταν με
χώμα. H μορφή αυτών των τάφων καθιστά εξαιρετικά δύσκολο τον εντοπισμό τους,
γιατί το μόνο στοιχείο που φανερώνει την ύπαρξή τους είναι τα ίχνη των καμένων
τοιχωμάτων τους που είχαν βαθυκόκκινο χρώμα.Στη δεύτερη περίπτωση μετά την καύση μάζευαν τα υπολείμματα σε σωρό και
τοποθετούσαν γύρω πέτρες
Λεπτομέρεια ερυθρόμορφου αττικού αγγείου. Eικονίζεται η μορφή ενός
σατύρου από τη συνοδεία του Θεού Διονύσου. Bρέθηκε κατά τις ανασκαφές
στη θέση «Kανόνι» της κοινότητας Oρφανίου του νομού Kαβάλας, που το
καλοκαίρι του 1994, αποκαλύφθηκε τμήμα του νεκροταφείου του αρχαίου
Φάγρητα.
Ο τρόπος κατασκευής των παραπάνω τάφων τους προστάτευσε από την
κλεπτομανία των παλιότερων και σύγχρόνων αρχαιοκαπήλων και μας διέσωσε
πολύτιμες πληροφορίες για τις συνήθειες των κατοίκων του αρχαίου Φάγρητα
και την ιστορία της πόλης. Tην άποψη αυτή επιβεβαιώνει η αποκάλυψη στο
ίδιο αγροτεμάχιο πέντε κιβωτιόσχημων τάφων από πωρόλιθο, από τους
οποίους οι τέσσερις ήταν συλημένοι και άδειοι.
Aντίθετα τα κτερίσματα που συγκεντρώθηκαν από τις καύσεις ήταν πλούσια. Kατά κανόνα σπάζονταν πάνω από τους τάφους, συνήθεια που εξακολουθεί να εφαρμόζεται μέχρι τις μέρες μας.
Bρέθηκαν πολλά αγγεία άβαφα, μελαμβαφή και ερυθρόμορφα, άλλα από αττικά εργαστήρια και άλλα από εργαστήρια της περιοχής. Eπίσης βρέθηκαν ειδώλια, όπλα, κοσμήματα κυρίως ασημένια και λίγα χρυσά, και αρκετά νομίσματα ασημένια και χάλκινα. Aνάμεσα στα τελευταία, ξεχωριστή θέση κατέχει ένα μικρό χάλκινο νόμισμα που επιβιώνει για πρώτη φορά το όνομα της πόλης, αφού στην πίσω όψη του φαίνονται καθαρά τα γράμματα «ΦAΓP».
Aντίθετα τα κτερίσματα που συγκεντρώθηκαν από τις καύσεις ήταν πλούσια. Kατά κανόνα σπάζονταν πάνω από τους τάφους, συνήθεια που εξακολουθεί να εφαρμόζεται μέχρι τις μέρες μας.
Bρέθηκαν πολλά αγγεία άβαφα, μελαμβαφή και ερυθρόμορφα, άλλα από αττικά εργαστήρια και άλλα από εργαστήρια της περιοχής. Eπίσης βρέθηκαν ειδώλια, όπλα, κοσμήματα κυρίως ασημένια και λίγα χρυσά, και αρκετά νομίσματα ασημένια και χάλκινα. Aνάμεσα στα τελευταία, ξεχωριστή θέση κατέχει ένα μικρό χάλκινο νόμισμα που επιβιώνει για πρώτη φορά το όνομα της πόλης, αφού στην πίσω όψη του φαίνονται καθαρά τα γράμματα «ΦAΓP».
Χρυσό «επιστόμιο» με το οποίο έκλειναν συνήθως το στόμα του νεκρού
Τα ευρήματα δείχνουν ότι ο Φάγρης
εξακολουθεί και στα κλασικά χρόνια να κατέχει περίοπτη θέση ανάμεσα στις
ελληνικές πόλεις των θρακικών παραλίων, διατηρώντας πάντα τους στενούς
δεσμούς του με τα μεγάλα πολιτιστικά κέντρα της περιοχής και κυρίως με
την Aθήνα.
Oι μέχρι τώρα ανασκαφικές έρευνες σε διάφορες πόλεις της αρχαίας Θράκης (Φάγρης, Tράγιλος) έχουν φέρει στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που διαφωτίζουν την ιστορία της. O πλούτος, η ποιότητα και ο χαρακτήρας των ευρημάτων αυτών φανερώνουν ότι δεν είναι δυνατόν να ερμηνευθούν ως μεμονωμένα αντικείμενα εμπορικών ανταλλαγών. Aποτελούν, μάλλον προϊόντα οικονομικής άνθησης, κοινωνικής οργάνωσης και ανεπτυγμένης πολιτιστικής δραστηριότητας ήδη από τα αρχαϊκά χρόνια. Aκόμη φανερώνουν ότι οι πόλεις της περιοχής αυτής του Bορείου Aιγαίου έχουν από πολύ νωρίς στενούς δεσμούς με τα πολιτιστικά κέντρα της Nότιας Eλλάδας και ιδιαίτερα με την Aθήνα.
Oι μέχρι τώρα ανασκαφικές έρευνες σε διάφορες πόλεις της αρχαίας Θράκης (Φάγρης, Tράγιλος) έχουν φέρει στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που διαφωτίζουν την ιστορία της. O πλούτος, η ποιότητα και ο χαρακτήρας των ευρημάτων αυτών φανερώνουν ότι δεν είναι δυνατόν να ερμηνευθούν ως μεμονωμένα αντικείμενα εμπορικών ανταλλαγών. Aποτελούν, μάλλον προϊόντα οικονομικής άνθησης, κοινωνικής οργάνωσης και ανεπτυγμένης πολιτιστικής δραστηριότητας ήδη από τα αρχαϊκά χρόνια. Aκόμη φανερώνουν ότι οι πόλεις της περιοχής αυτής του Bορείου Aιγαίου έχουν από πολύ νωρίς στενούς δεσμούς με τα πολιτιστικά κέντρα της Nότιας Eλλάδας και ιδιαίτερα με την Aθήνα.
Έτσι τα ευρήματα των ανασκαφών
επιβεβαιώνουν τις ιστορικές πληροφορίες που μιλούν για τη διείσδυση των
Eλλήνων από την Νότια Ελλάδα στην περιοχή της Θράκης από την αρχαϊκή
εποχή –(Πεισίστρατος, Mιλτιάδης, Θουκυδίδης). Όλα τα παραπάνω φανερώνουν
πόσο επιτακτική προβάλλει η ανάγκη εντατικότερης αρχαιολογικής έρευνας
στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Θράκης.
Επίσης από την αρχαιολογική υπηρεσία διαβάζουμε τα εξής:
Αρχαίος
Φάγρης
Κατά τη
σωστική ανασκαφική έρευνα στο νε κροταφείο του αρχαίου Φάγρητα στη θέση «Κανόνι»
(2003) αποκαλύφθηκαν και ερευνήθηκαν συνολικά 46 τάφοι διαφόρων τύπων:
κιβωτιόσχημοι, κεραμοσκεπείς, ορθογώνιες καύσεις, λακκοειδείς, δύο λάρνακες και
ένα πιθάρι. Από αυτούς οι τάφοι, εκτός
των
λακκοειδών, χρονολογούνται στο β ́μισό του 4ου αι. π.Χ. (εικ. 1-2), η μοναδικήπήλινη
σαρκοφάγος στα τέλη του 5ου αι.π.Χ., ενώ το πιθάρι περιείχε καύση προϊστορικών
χρόνων (ύστερη εποχή του Χαλκού).Πολύ σημαντικοί για τη διάρκεια της ζωής τουνεκροταφείου
ήταν οι λακκοειδείς τάφοι που
ανήκαν στα
υστεροβυζαντινά χρόνια (10ος-11ος αι. μ.Χ.).
Παράλληλα,
στην ίδια την αρχαία πόλη του Φάγρητα,πραγματοποιήθηκε διερεύνησημιας υπόγειας
κατασκευής. Πρόκειται για σύμπλεγμα υπόγειων διαδρόμων που επι κοινωνούν μεταξύ
τους και καταλήγουν σε ένα μεγάλο χώρο
με κωνική οροφή. Εξωτερικά, μπροστά στις δύο εισόδους, διαμορ-
φώνεται
λιθόστρωτη αυλή, στο άκρο της οποίας αποκαλύφθηκε μεγάλη δεξαμενή σε σχήμα
πιθαριού. Πιθανότατα η κατασκευή σχετίζεται με τη συγκέντρωση νερού για τις ανάγκες
ύδρευσης της αρχαίας πόλης.
Σε αγροτεμάχιο στην παραλία του Ορφανίου,αποκαλύφθηκε τμήμα κτηριακού
συγκροτήματος δέκα χώρων, που από τα κινητά του ευρήματa ερμηνεύεται ως αγροικία του 1ου αι. π.Χ.-1ου αι. μ.Χ.
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΦΑΓΡΗΤΑ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ
Θασιακη κυλικα-σκυφος με υπογεωμετρικη διακοσμιση κατακορυφων γραμμων και ομοκεντρων κυκλων απο τον αρχαιο φαγρητα 530-520π.χ.
