ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΝΕΑ ΠΕΡΑΜΟ

 Μέσα σε μια σακούλα με κοχύλια που μάζευε η κόρη μου από την περιοχή μεταξύ της παραλίας του ''ΔΕΣΠΟΤΗ'' και του χειμάρρου (Νέα Πέραμο Δημος Παγγαιου Καβαλας),ανακάλυψα κάτι το οποίο δεν έμοιαζε με κοχύλι αλλά με θύμιζε δόντι.

Μάλιστα το κοινοποίησα και στο facebook για μια αρχική αναζήτηση όπου και προέκυψε από ψαγμένους φίλους οι μοιάζει με παλαιολιθικό δόντι θηλαστικού.

Απέστειλα φωτογραφικό υλικό του δοντιού στο Υπουργείο Πολιτισμού,στο τμήμα Παλαιοντολογίας και σε λίγες ημέρες (19/03/2021) έλαβα ηλεκτρονική απάντηση από την ΕΦΟΡΙΑ ΠΑΛΑΙΟΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ-ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑΣ .

Παρακάτω η αρχική εκτίμηση βάση των φωτογραφιών

Το τεράστιο ενδιαφέρον των φίλων αλλά και επειδή σαν ανήσυχο πνεύμα που είμαι ήθελα τα απολιθώματα να ''πιάσουν τόπο''. Ετσι λοιπόν απευθύνθηκα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,στο τμήμα Παλαιοντολογίας - Γεωλογίας -Ανθρωπολογίας με την σκέψη ότι θα τα χαρίσω για μελέτη στους ειδικούς και στους φοιτητές των σχολών αν φυσικά ήταν κάποιο αξιόλογο απολίθωμα.

Πράγματι μέσα στις επόμενες ημέρες υπήρξε επικοινωνία με την κ,Eυαγγελία ΤΣΟΥΚΑΛΑ- Καθηγήτρια Γεωλόγος-Βιολόγος- Δρ. Παλαιοντολογίας και Διευθύντρια Μουσείου Γεωλογίας- Παλαιοντολογίας-Παλαιοανθρωπολογίας στο Τμήμα Γεωλογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.Αφου μοιραστήκαμε τις πληροφορίες σχετικά με το δόντι,με προέτρεψε να κάνω μια επιτόπια έρευνα και εγώ μήπως και βρω κάτι που να σχετίζεται με το δόντι.

Εκείνο το απόγευμα όσοι με είδαν να ψάχνω στην παραλία δεν φαντάζομαι γιατί θα με πέρασαν...Όμως η έρευνα είχε σαν αποτέλεσμα να βρω ένα μεγάλο και χοντρό κόκκαλο,το οποίο φαινόταν ότι ήταν αρκετών ετών,αλλά θεωρούσα λίγες τις πιθανότητες να σχετιζόταν με το δόντι.Όμως επειδή στην ζωή όλα είναι πιθανά το έκανα πακέτο και μαζί με το δόντι το έστειλα στην κ.Τσουκαλά για την επιστημονική πλέον έρευνα και μελέτη.

Οι ημέρες πέρασαν και στα μέσα του Απριλίου τηλεφωνικά η κ.Τσουκαλά με ανακοινώνει ότι το δόντι και το οστό είναι από το ίδιο ζώο .Τεράστια χαρά αλλά και έκπληξη για μένα.Αφού μιλήσαμε για τα επόμενα βήματα μου στάλθηκε σήμερα (26/04/2021) οι ακριβείς πληροφορίες που σχετίζονται με τα απολιθώματα .

Παρακάτω οι πληροφορίες όπως μου τις έστειλε η κ.Τσουκαλά

NPK:  Nea Peramos Kavala
Class Mammalia Linnaeus, 1758 (Θηλαστικά)
Order Artiodactyla Owen, 1848 (Αρτιοδάτυλα)
Family Bovidae Gray, 1821 (Βοοειδή)
Bos primigenius Bojanus, 1827 

Το Πρωτόγονο Βόδι

Το πρωτόγονο βόδι είναι ένα μεγάλο τυπικό μηρυκαστικό ζώο ασιατικής προέλευσης και δεν απαντάται αρτίγονο, αν και το τελευταίο θηλυκό εξαφανίστηκε μόλις το 1627, στην Πολωνία. Έζησε κατά το Πλειστόκαινο - Ολόκαινο στην Ευρώπη. Το είδος εξαφανίστηκε ως συνέπεια του κυνηγιού και εξαιτίας της απώλειας του φυσικού του περιβάλλοντος, αφού έβοσκαν μεγαλύτερα κοπάδια εξημερωμένων βοοειδών. Η αναπαράστασή του είναι γνωστή από τα σκελετικά του κατάλοιπα, τις απεικονίσεις του σε σπήλαια της τελευταίας παγετώδους περιόδου (Lascaux Γαλλίας, Altamira Ισπανίας), τις περιγραφές του 16ου αι. και τα κλασικά κείμενα των Τάκιτου, Ιουλίου Καίσαρα και Πλινίου. Οι απεικονίσεις του είναι συχνές στους αρχαίους πολιτισμούς Ασσυρίων, Αιγυπτίων και Ελλήνων.

Στο πρωτόγονο βόδι υπήρχε έντονος φυλετικός διμορφισμός. Το ύψος του αρσενικού στον ώμο κυμαινόταν από 1,5 - 2 μ. και είχε χοντρότερα και μακρύτερα κέρατα από τα θηλυκά, τα οποία ήταν πιο μικρόσωμα, με σκελετικά στοιχεία, κυρίως μεταπόδια, μικρότερα και πιο λεπτά από τα αρσενικά.

 Όσον αφορά στο περιβάλλον στο οποίο ζούσε, κατά τη διάρκεια του Ολοκαίνου μεγάλα τμήματα της Ευρώπης ήταν καλυμμένα από δάση τα οποία άρχισαν να εξαφανίζονται σταδιακά στους ιστορικούς χρόνους (στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη του 18ου αιώνα). Τα άγρια βόδια τρέφονταν με γρασίδι και φυτά, το χειμώνα με βελανίδια και κλαδιά από θάμνους και δέντρα. Ζούσαν σε ανοικτό περιβάλλον, στέπα, αλλά περιορίστηκαν σε έλη και ελώδη δάση όπου δεν υπήρχε ανταγωνισμός από το βίσωνα, το άγριο άλογο κ.α. αλλά και λιγότερη πίεση από το κυνήγι. Τα άγρια βόδια ζούσαν σε πιο υγρά ανοικτά δάση σε ήπιο θερμό ή δροσερό κλίμα, ενώ ο ευρωπαϊκός βίσωνας σε πιο ξηρά μέρη.

Στην Ελλάδα, το πρωτόγονο βόδι εντοπίζεται στις παλαιοντολογικές θέσεις δεκάδων ή και εκατοντάδων χιλιάδων ετών: στο Σπήλαιο του Αγίου Γεωργίου Κιλκίς (¨ανω Πλειστόκαινο, Σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής (Μέσο Πλειστόκαινο), κοιλάδα Πηνειού (Θεσσαλία) και Αλιάκμονα (Μακεδονία), Μεγαλόπολη (Πελοπόννησος), Σπήλαιο Λουτρών Αλμωπίας και Κατάφυτο Δράμας και στις αρχαιολογικές θέσεις της Παλαιολιθικής και νεότερης εποχής: Αργολίδα –Φράγχθι, Αττική – Σπηλιά του Κίτσου, Θεσσαλία – Άργισσα, Ήπειρο – Ασπροχάλικο, Καπνόφυτο Δράμας και τώρα πρώτη φορά στην περιοχή της Καβάλας, στη Νέα Πέραμο κ.α..

Αντιστοιχα το Δελτιο Τυπου που απεστειλα και γω: 

Στα ίχνη του προϊστορικού βοδιού στην Νέα Πέραμο

 

Σημαντική ανακάλυψη στην παραλία της Νέας Περάμου έγινε από τον Πρόεδρο της Κοινότητας Γεράσιμο Ζουμπλιό: δύο απολιθώματα χιλιάδων ετών (ένας γομφίος και ένα τμήμα οστού) που δηλώνουν την παρουσία του προϊστορικού βοδιού (Bos primigenius) στην περιοχή. 

 

Ο εντοπισμός των δυο απολιθωμάτων έγινε τυχαία στην παραλιακή ζωνη της Νέας Περάμου του Δήμου Παγγαίου Καβάλας και άμεσα υπήρξε επικοινωνία του κ.Ζουμπλιού αρχικά με το Υπουργείο Πολιτισμού και μετέπειτα με το Μουσείο Γεωλογίας - Παλαιοντολογίας -Ανθρωπολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και την διευθύντρια του κ.Τσουκαλά.Τα απολιθώματα στάλθηκαν στο Μουσειο Γεωλογίας - Παλαιοντολογίας - Ανθρωπολογίας και μελετήθηκαν από την κ.Ευαγγελία Τσουκαλά και τους συνεργάτες της από όπου προέκυψαν και οι παρακάτω πληροφορίες.

 

Το πρωτόγονο βόδι είναι ασιατικής προέλευσης και δεν απαντάται αρτίγονο, αν και το τελευταίο θηλυκό εξαφανίστηκε μόλις το 1627, στην Πολωνία. Έζησε κατά το Πλειστόκαινο - Ολόκαινο στην Ευρώπη. Το είδος εξαφανίστηκε ως συνέπεια του κυνηγιού και εξαιτίας της απώλειας του φυσικού του περιβάλλοντος, αφού έβοσκαν μεγαλύτερα κοπάδια εξημερωμένων βοοειδών. Η αναπαράστασή του είναι γνωστή από τα σκελετικά του κατάλοιπα, τις απεικονίσεις του σε σπήλαια της τελευταίας παγετώδους περιόδου (Lascaux Γαλλίας, Altamira Ισπανίας), τις περιγραφές του 16ου αι. και τα κλασικά κείμενα των Τάκιτου, Ιουλίου Καίσαρα και Πλινίου. Τα άγρια βόδια τρέφονταν με γρασίδι και φυτά, το χειμώνα με βελανίδια και κλαδιά από θάμνους και δέντρα. Ζούσαν σε ανοικτό περιβάλλον, στέπα, αλλά περιορίστηκαν σε έλη και ελώδη δάση όπου δεν υπήρχε ανταγωνισμός από το βίσωνα, το άγριο άλογο κ.α. αλλά και λιγότερη πίεση από το κυνήγι. 

 

Στην Ελλάδα, το πρωτόγονο βόδι εντοπίζεται στις παλαιοντολογικές θέσεις: Σπήλαιο Αγίου Γεωργίου Κιλκίς, Πετραλώνων (Μέσο Πλειστόκαινο), κοιλάδα Πηνειού (Θεσσαλία) και Αλιάκμονα (Μακεδονία), Μεγαλόπολη (Πελοπόννησος), Σπήλαιο Λουτρών Αλμωπίας και Κατάφυτο Δράμας και στις αρχαιολογικές θέσεις της Παλαιολιθικής και νεότερης εποχής: Αργολίδα –Φράγχθι, Αττική – Σπηλιά του Κίτσου, Θεσσαλία – Άργισσα, Ήπειρο – Ασπροχάλικο, Καπνόφυτο Δράμας κ.α..

Στην περιοχή της Καβάλας τα ευρήματα προϊστορικών θηλαστικών της Νέας Περάμου ακολουθούν αυτά που εντοπίστηκαν παλαιότερα στον Ξεριά (κοντά στη Χρυσούπολη) και ανήκουν στον αρχαϊκό ελέφαντα, στον μεγαλόκερο και σε απολιθωμένη χελώνα ηλικίας περίπου 200.000 ετών. Τα απολιθώματα δίνουν στοιχεία για το παρελθόν και τη γνώση της Φυσικής Ιστορίας μιας περιοχής σε βάθος χιλιάδων ή εκατοντάδων χιλιάδων ετών όταν επικρατούσαν ευνοϊκές συνθήκες για την επιβίωση των ζώων αυτών. 

 

Το αμέσως επόμενο βήμα είναι η έκθεση των δειγμάτων με αντίστοιχο πληροφοριακό υλικό στα Ελληνικά και Αγγλικά με την εποπτεία του Μουσείου Γεωλογίας - Παλαιοντολογίας- Παλαιοανθρωπολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στην Νέα Πέραμο σε χώρους της Κοινότητας όπως το παλιό Δημαρχείο Ελευθερών η το Παλιό Τελωνείο/Γραφείο Πληροφοριών .

 

Μέσα από το Δ.Τ. θέλουμε σαν κοινότητα Νέας Περάμου να ευχαριστήσουμε την διευθύντρια του Μουσείου Γεωλογίας - Παλαιοντολογίας- Παλαιοανθρωπολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Ευαγγελία Τσουκαλά για την μέχρι τώρα συνεργασία μας και τα αποτελέσματα που έφερε και θα φέρει για την κοινότητα μας αλλά και την ευρύτερη περιοχή.

Το παλιό λατομείο μυλόπετρας στην παραλία Καριανης

 

Λίγο μετά το αλιευτικό καταφύγιο στην παραλία Κάριανης- Ορφανίου, ένας παράλληλος με την θάλασσα βράχος μήκους 400μετρων περίπου μας αποκαλύπτει ένα πολύ παλιό λατομείο μυλόπετρας στο οποίο υπάρχουν 100δες κυκλικές οπές που μας δείχνουν την δραστηριότητα των παλιότερων κατοίκων της περιοχής σε ότι αφορά την εξόρυξη τους.

Το λατομείο φαίνεται καλύτερα καθώς η διάβρωση των ακτών με την ''εξαφάνιση'' της αμμουδιάς αλλά και η χαμηλή στάθμη της θάλασσας κάποιες ημέρες μέσα στο έτος μας αποκαλύπτει πολλές εξορύξεις που δεν νομίζω να υπάρχουν στην περιοχή μας σε τόσο μεγάλο αριθμό.

Αυτό δείχνει ότι οι παλιότεροι κάτοικοι της περιοχής του Στρυμωνικού Κόλπου (δεν γνωρίζω πόσο παλιό μπορεί να ήταν το λατομείο) τις χρησιμοποιούσαν ως κύριο εργαλείο για την παραγωγή λαδιού,κρασιού και λοιπών αγροτικών προϊόντων που χρειαζόταν επεξεργασία.

 

 

 

Τα γεωλογικά στοιχειά των λατομείων της περιοχής είναι τα ακόλουθα.Το φυσικό κροκαλοπαγές λιθόδεμα είναι ασβεστικός ψαμμίτης.Οι κροκάλες,οι λαπύτες,τα χαλίκια,οι ψηφίδες και η άμμος είναι πετρώματα που προέρχονται απο θρυμμάτισμα άλλων πετρωμάτων και λέγονται θραυσματογενοι η κλασσικά πετρώματα.Η ιδιότητα τους να κατακάθονται στα νερά που τα μεταφέρουν τους δίδει και την ονομασία ιζηματογενών πετρωμάτων.Στην περίπτωση που οι κροκάλες,οι λαπύτες,τα χαλίκια,οι ψηφίδες και η άμμος συγκολληθούν με κάποια ορυκτή συνδετική ύλη η οποία και αυτή κατακάθεται στα νερά των ποταμών η της θάλασσας,σχηματίζονται τα αντίστοιχα πετρώματα,κροκαλοπαγή,λαπυτοπαγή,χαλικοπαγή και από την άμμο ψαμμίτες και αμμόλιθοι.Οι ψαμμίτες ανάλογα με την σύσταση υλικού που συνδέει τους κόκκους μεταξύ τους διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες.

α)Ασβεστικοί ψαμμίτες

β)Ορθοχαλαζίτες

γ)Αργιλικοί ψαμμίτες

δ)Σιδηρομιγοί ψαμμίτες

Όλα τα παραπάνω λιθοδέματα έχουν μεγάλη αντοχή και σκληρότητα.Οι γεωλογικού σχηματισμοί της περιοχής είναι πλειοκαινικοί (ηλικίας δηλαδή 5 εκατομμυρίων ετών) με θαλάσσιες και υφάλμυρες αποθέσεις.Τα κυρία πετρώματα ειναι ψαμμίτες,μάργες,ασβεστόλιθοι και γύψος θαλάσσιου και υφάλμυρου περιβάλλοντος.

Το πέτρωμα της παράλιας είναι επί φυσικού κροκαλοπαγές λιθοδέματος.

Η ανόρυξη των Μυλόλιθων ήταν μια επίπονη διαδικασία καθώς με τα τεχνικά μέσα της εποχής (σφυρί καλέμι) έπρεπε να χαραχθεί ο κύκλος με την διάμετρο που χρειαζόταν,μερική διάνοιξη της οπής του άξονα και μετά κάθετη κοπή του κύκλου με βάση το πλάτος που ήθελαν και υπολογιζόταν στα 20 εως 40 εκατοστά συν περίπου άλλα 5.Οι χαράξεις πάνω στην επιφάνεια του λιθοδεματος άρχιζαν πάντα από κάποια Άκρη του νταμαριού ώστε να είναι δυνατή με πλατύ καλεμι,σφηνα και λοστό η από τα πλάγια οριζόντια αποκοπή του κάτου μέρους του πρώτου μυλολίθου.

Η κάθετη κοπή ήταν αρκετά επιπονη,Για κάθε μυλόλιθο διαμέτρου 1,20cm έπρεπε να πελεκηθεί αυλάκι μήκους 410cm,πλατους τουλάχιστον 10cm και βάθους 25-45cm.Ολα αυτά απαιτούσαν εργασία 3 ήμερων Ακολουθούσε η από τα πλάγια με τα εργαλεία που αναφέρονται παραπανω,οριζοντια αποκοπή του κάτω μέρους.Η κάθετη κοπή ήταν αρκετά επιπονη,Για κάθε μυλόλιθο διαμέτρου 120cm έπρεπε να πελεκηθεί αυλάκι μήκους 410cm,πλατους τουλάχιστον 10cm και βάθους 25-45cm.Ολα αυτά απαιτούσαν εργασία 3 ήμερων Ακολουθούσε η από τα πλάγια με τα εργαλεία που αναφέρονται παραπανω,οριζοντια αποκοπή του κάτω μέρους.Η κάθετη κοπή ήταν αρκετά επιπονη,Για κάθε μυλόλιθο διαμέτρου 1,20cm έπρεπε να πελεκηθεί αυλάκι μήκους 410cm,πλατους τουλάχιστον 10cm και βάθους 25-45cm.Ολα αυτά απαιτούσαν εργασία 3 ήμερων Ακολουθούσε η από τα πλάγια με τα εργαλεία που αναφέρονται παραπανω,οριζοντια αποκοπή του κάτω μέρους.

Περίπου ενα ποσοστό εως και 10% ειχε αποτυχημένη αποκόπη

Μετά την αποκοπή οι μυλόλιθοι επεξεργαζόταν επιτόπου με λείανση των πλευρών του ώστε να μην έχουν το παραμικρό ελάττωμα καθώς το κόστος μεταφοράς ήταν υψηλό.

Οι περισσότεροι μυλόλιθοι της περιοχής περίπου το 95% ζύγιζαν απο 700-1100 κιλά,είχαν διάμετρο από 100-120cm και πάχος 25-40cm ενώ το υπόλοιπο 5% είχε διάμετρο 30-40cm και πάχος 15-25cm.

 

Παρακαλώ σε κάθε αναδημοσίευση του ποστ από τρίτους,ας αναφερθεί το αρχικό άρθρο μου