Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2015

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΛΑΤΟΜΕΙΟ ΜΥΛΟΠΕΤΡΩΝ ΣΤΗΝ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟ ΤΟΥ ΒΡΑΣΙΔΑ (ΝΕΑ ΠΕΡΑΜΟΣ)

Πηγαίνοντας για τον κόλπο του Βρασίδα στην Ν. Πέραμο Καβάλας στην δεύτερη παραλία δεξιά όπως φαίνεται και από την αεροφωτογραφία του google earth υπάρχει ένα μοναδικό θέαμα για την περιοχή μας το οποίο θα αντικρίσει ο επισκέπτης η ο λουόμενος.

Εκεί που σκάει το κύμα και κατά μήκος της παραλίας το έδαφος είναι βραχώδες και γεμάτο περίεργους κύκλους.Η παραλία αυτή ήταν ένα λατομείο Μυλόλιθων η αλλιώς Μυλόπετρων.






Τα γεωλογικά στοιχειά των λατομείων της περιοχής είναι τα ακόλουθα.Το φυσικό κροκαλοπαγές λιθόδεμα είναι ασβεστικός ψαμμίτης.Οι κροκάλες,οι λαπύτες,τα χαλίκια,οι ψηφίδες και η άμμος είναι πετρώματα που προέρχονται απο θρυμμάτισμα άλλων πετρωμάτων και λέγονται θραυσματογενοι η κλασσικά πετρώματα.Η ιδιότητα τους να κατακάθονται στα νερά που τα μεταφέρουν τους δίδει και την ονομασία ιζηματογενών πετρωμάτων.Στην περίπτωση που οι κροκάλες,οι λαπύτες,τα χαλίκια,οι ψηφίδες και η άμμος συγκολληθούν με κάποια ορυκτή συνδετική ύλη η οποία και αυτή κατακάθεται στα νερά των ποταμών η της θάλασσας,σχηματίζονται τα αντίστοιχα πετρώματα,κροκαλοπαγή,λαπυτοπαγή,χαλικοπαγή και από την άμμο ψαμμίτες και αμμόλιθοι.Οι ψαμμίτες ανάλογα με την σύσταση υλικού που συνδέει τους κόκκους μεταξύ τους διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες.

α)Ασβεστικοί ψαμμίτες
β)Ορθοχαλαζίτες
γ)Αργιλικοί ψαμμίτες
δ)Σιδηρομιγοί ψαμμίτες

Όλα τα παραπάνω λιθοδέματα έχουν μεγάλη αντοχή και σκληρότητα.Οι γεωλογικού σχηματισμοί της περιοχής είναι πλειοκαινικοί  (ηλικίας δηλαδή 5 εκατομμυρίων ετών) με θαλάσσιες και υφάλμυρες αποθέσεις.Τα κυρία πετρώματα ειναι ψαμμίτες,μάργες,ασβεστόλιθοι και γύψος θαλάσσιου και υφάλμυρου περιβάλλοντος. 
Το πέτρωμα της παράλιας είναι επί φυσικού κροκαλοπαγές λιθοδέματος.



Η παράλια έχει στρογγυλά κενά διαφόρων διαμέτρων (περίπου από 50cm έως και 1,20cm) που σημαίνει ότι αποκολλήθηκαν με επιτυχία οι λίθοι όπως επίσης φαίνονται λαξευμένοι λίθοι οι οποίοι τελικά δεν ολοκληρώθηκαν (λόγο κακής ποιότητας του πετρώματος,λάθος στην λάξευση,σπάσιμο της πέτρας η κάποιου κομματιού) με τα σημαδια της κυκλικής λάξευσης να παραμένουν ορατά.






Η ανόρυξη των Μυλόλιθων ήταν μια επίπονη διαδικασία καθώς με τα τεχνικά μέσα της εποχής (σφυρί καλέμι) έπρεπε να χαραχθεί ο κύκλος με την διάμετρο που χρειαζόταν,μερική διάνοιξη της οπής του άξονα και μετά κάθετη κοπή του κύκλου με βάση το πλάτος που ήθελαν και υπολογιζόταν στα 20 εως 40 εκατοστά συν περίπου άλλα 5.Οι χαράξεις πάνω στην επιφάνεια του λιθοδεματος άρχιζαν πάντα από κάποια Άκρη του νταμαριού ώστε να είναι δυνατή με πλατύ καλεμι,σφηνα και λοστό η από τα πλάγια οριζόντια αποκοπή του κάτου μέρους του πρώτου μυλολίθου.
Η κάθετη κοπή ήταν αρκετά επιπονη,Για κάθε μυλόλιθο διαμέτρου 1,20cm έπρεπε να πελεκηθεί αυλάκι μήκους 410cm,πλατους τουλάχιστον 10cm και βάθους 25-45cm.Ολα αυτά απαιτούσαν εργασία 3 ήμερων Ακολουθούσε η από τα πλάγια με τα εργαλεία που αναφέρονται παραπανω,οριζοντια αποκοπή του κάτω μέρους.Η κάθετη κοπή ήταν αρκετά επιπονη,Για κάθε μυλόλιθο διαμέτρου 1,20cm έπρεπε να πελεκηθεί αυλάκι μήκους 410cm,πλατους τουλάχιστον 10cm και βάθους 25-45cm.Ολα αυτά απαιτούσαν εργασία 3 ήμερων Ακολουθούσε η από τα πλάγια με τα εργαλεία που αναφέρονται παραπανω,οριζοντια αποκοπή του κάτω μέρους.Η κάθετη κοπή ήταν αρκετά επιπονη,Για κάθε μυλόλιθο διαμέτρου 1,20cm έπρεπε να πελεκηθεί αυλάκι μήκους 410cm,πλατους τουλάχιστον 10cm και βάθους 25-45cm.Ολα αυτά απαιτούσαν εργασία 3 ήμερων Ακολουθούσε η από τα πλάγια με τα εργαλεία που αναφέρονται παραπανω,οριζοντια αποκοπή του κάτω μέρους.

Περίπου ενα ποσοστό εως και 10% ειχε αποτυχημένη αποκόπη
Μετά την αποκοπή οι μυλόλιθοι επεξεργαζόταν επιτόπου με λείανση των πλευρών του ώστε να μην έχουν το παραμικρό ελάττωμα καθώς το κόστος μεταφοράς ήταν υψηλό.

Οι περισσότεροι μυλόλιθοι της περιοχής περίπου το 95% ζύγιζαν απο 700-1100 κιλά,είχαν διάμετρο από 100-120cm και πάχος 25-40cm ενώ το υπόλοιπο 5% είχε διάμετρο 30-40cm και πάχος 15-25cm.


Η χρονολόγηση του λατομείου όπως αναφέρει και στην εργασία του ο κ.Νίκος Ρουδομέτωφ 
(Λατομεία μυλόλιθων στην Περαία Θάσου,η χρήση τους στο νησί και την ενδοχώρα) εξαρτάται από 2 στοιχειά.Το ένα είναι ότι έχουν βρεθεί  αγγεία σε απόσταση 25 μέτρων από τον τελευταίο ίχνος του λατομείου,κορινθιακού τύπου του 6ου αιώνα π.Χ.με λεπτή εγχάρακτη διακόσμηση άρματος και αρματηλάτη.
Το 2ο στοιχείο χρονολόγησης είναι η θέση του λατομείου  που σήμερα όπως φαίνεται και από τις φωτογραφίες βρίσκονται πάνω στο κύμα της θάλασσας άλλα και ως ένα μέτρο μέσα σε αυτήν.
Η θέση του λατομείου και της παραλίας πλήττεται συχνά απο θαλασσοταραχές καθώς βρίσκεται στην πλευρά ανοιχτα του Αιγαίου Πελάγους.Η ανόρυξη των μυλόπετρων προϋπόθετε μια ευκολία κινήσεων και άνεση στην εργασία που σημαίνει οτι δεν έπρεπε να υπήρχε επαφή με την θάλασσα.Ο κ.Ρουδομετωφ στην εργασία του αναφέρει οτι πιθανόν το λατομείο να βρισκόταν πάνω από ένα μέτρο της σημερινής στάθμης της θάλασσας. Θεωρητικά λοιπόν το λατομείο χρονικά δείχνει να συνδέεται με την Αρχαία Οισύμη και μετά.













Η χρήση των μυλόλιθων είναι λίγο πολύ γνωστή,δηλαδή για την άλεση δημητριακών και για παραγωγή λαδιού από τις ελιές..Στην περιοχή μας μέχρι και πριν μερικά χρόνια υπήρχαν ελαιοτριβεία και Μύλοι που χρησιμοποιούσαν μυλόπετρες (προφανώς όχι της συγκεκριμένης παραλίας καθώς δεν υπάρχουν αναφορές για την χρήση του λατομείου τους νεότερους χρόνους).

Δυστυχώς δεν βρήκα περισσότερες αναφορές και στοιχεία σχετικά με το λατομείο της χερσονήσου του Βρασίδα παρά μόνο από την εργασία του κ.Νίκου Ρουδομέτωφ που υπάρχει σε ηλεκτρονική μορφη στο : http://www.library.teikav.edu.gr/thasiaka/thasiakafiles/t7/t7a11.pdf ενώ το φωτογραφικό υλικο απο το γκρουπ στο facebook : https://www.facebook.com/groups/237739392970511/


Y.Συγνώμη για το συντακτικό και για τα ορθογραφικά λάθη στο κείμενο.

Email επικοινωνιας: ger_zoym@yahoo.gr

















Τρίτη 8 Δεκεμβρίου 2015

Ένα νέο άλσος γεννιέται.


Πριν από κάποια χρόνια,δεν θυμάμαι ακριβώς ημερομηνίες, είχαν γίνει προσπάθειες από τον τότε Δήμο Ελευθερών και τον αρμόδιο γεωπόνο του Δήμου για δεντροφυτεύσεις .
Η τακτική του Δήμου ήταν να καλούνται τα σχολειά με τους μαθητές της περιοχής και οι σύλλογοι,αθλητικοί,πολιτιστικοί,μοτολεσχης κ.α. καθώς και εθελοντές οι οποίοι θα βοηθούσαν στις δεντροφυτεύσεις.
Επίσης τις καλές εποχές που δεν υπήρχε η οικονομική  κρίση τα φυτώρια του Δασαρχείου Καβάλας είχαν πληθώρα δέντρων και κάλυπταν την ζήτηση των Δήμων και των φορέων που ήθελαν να κάνουν δεντροφυτεύσεις.
Όταν κατασκευάστηκε ο δρόμος την δεκαετία του 80'με 90'  πάνω από την Ν.Πέραμο άφησε και μια άγονη περιοχή η οποία περιείχε χώμα και βράχους,αποτέλεσμα της κατασκευής του δρόμου.

Ο στόχος του π.Δήμου Ελευθερών και συγκεκριμένα του αρμόδιου γεωπόνου και φυσικά όλων των εθελοντών και συλλόγων που συμμετείχαν στις δεντροφυτεύσεις ήταν να φυτευτεί εκείνη η περιοχή,όπως και έγινε.
Προσωπικά είχα τις αμφιβολίες μου για την συγκεκριμένη τοποθεσία καθώς το χώμα στην ουσία ήταν μπάζα και βράχια που τοποθετήθηκαν εκεί εξαιτίας της κατασκευής του δρόμου και φοβόμουν αν θα μπορούσαν να επιβιώσουν τα μικρά πεύκα σε ένα τόσο σκληρό έδαφος.

Φθάνουμε στο σήμερα και κάνοντας μια βόλτα στην άκρη του βουνού θα διαπιστώσει κανείς οτι υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός νέων πεύκων,διαφόρων μεγεθών να αναπτύσσονται σε ένα δύσκολο έδαφος.Το σημαντικό είναι οτι με την συγκεκριμένη δεντροφύτευση κερδίσαμε ακόμα περισσότερο πράσινο με όλα τα οφέλη του και αξιοποιήθηκε μια περιοχή που πριν μερικά χρόνια ήταν νεκρή απο βλάστηση.
                                                             





Πέρα της ανθρώπινης παρέμβασης με την δεντροφύτευση των πεύκων,στην ίδια περιοχή η φύση απέδειξε για ακόμη μια φορά την δύναμη της με αποτέλεσμα να έχουμε δέντρα που φύτρωσαν και αναπτύχθηκαν πάνω σε βράχια δίπλα στον δρόμο.


Το δασάκι της Ν.Περάμου θα πρέπει να θεωρηθεί δάσος των εθελοντών.
Πριν δεκαετίες όταν πρωτοήρθαν οι πρώτοι Περαμιώτες δεν υπήρχαν δέντρα και οι προγονοί μας έκαναν την πρώτη δεντροφύτευση της οποίας το αποτέλεσμα το βιώνουμε σήμερα.Πριν μερικά χρόνια οι νεότεροι Περαμιώτες δεντροφύτευσαν την ίδια περιοχή η οποία αναπτύσσεται και ελπίζω στο μέλλον να την χαρουνε τα παιδιά μας.













.

Τρίτη 1 Δεκεμβρίου 2015

Οι καταστροφές κατά την διάρκεια της Βουλγάρικης κατοχής 1916-1918 στην Νέα Μήδεια,Kale Tsifliki,Eλευθερέ


Αφού πήρα την απαραίτητη άδεια από το Ιστορικό και Λογοτεχνικό αρχείο Καβάλας  (http://www.ilak.org/) δημοσιεύω μέρος των στοιχείων που δημοσιεύονται στην εργασία
''ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1916-18 '' επιμέλειας του κ.Νίκου Ροδομετώφ (http://www.ilak.org/books/kavala_katoxi.pdf) και αναφέρουν και την περιοχή της Νέας Περάμου (Νεα Μηδεια,Kale Tsifliki) και Ελευθερέ  σχετικά με τις καταστροφές που προκάλεσαν τα κατοχικά Βουλγάρικα στρατεύματα κατά την διάρκεια της κατοχής του 1916-1918.
Αεροφωτογραφια της Νεας Μηδειας (σημερινη Ν.Περαμος)


Για την ευρύτερη περιοχή της σημερινής Νέας Περάμου συναντάμε 2 ονόματα της περιοχής όπως Kale Tsiflik και Νέα Μήδεια.Το Kale Tsiflik πρέπει να ήταν οικισμός της σημερινής Περάμου που βρισκόταν κοντά στην Ανακτορούπολη και σύμφωνα με Στατιστική του Ελληνικού Στρατού το 1911 υπήρχαν 30 Ελληνόφωνοι ΄Ελληνες .
Συμφωνα με τα ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1916-18 η Νεα Μηδεια κτίστηκε κοντά στον κόλπο των Ελευθερών το 1914. Έργο της ελληνικής κυβέρνησης για να καλύψει τις οικιστικές ανάγκες των Ελλήνων που εξορίστηκαν ή εγκατέλειψαν εθελοντικά τη Μικρά Ασία.Είχε σύνολο 300 σπίτια.Ευθυγραμμισμένα, απείχε το ένα από το άλλο περίπου 12 μέτρα, και υπήρχε ανάμεσά τους κενό σε όλες τις πλευρές. Όλα τα σπίτια ήταν παρόμοια, είχαν κατασκευαστεί από πέτρα, ήταν ηλιόλουστα και ευάερα και είχαν εμβαδόν 10 επί 6 μέτρα. Βρίσκονταν σε ένα καταπράσινο τοπίο και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η σχετική δαπάνη ήταν μεγάλη και ότι υπήρχαν όλες οι προοπτικές ώστε η Νέα Μήδεια στο μέλλον να γίνει ένα σημαντικό λιμάνι. Την εποχή που οι Βούλγαροι κατέλαβαν αυτήν την περιοχή, 1500 άτομα περίπου κατοικούσαν στη νέα  πόλη. Η ελληνική κυβέρνηση τους είχε δώσει τα αναγκαία γεωργικά εργαλεία και ζώα που ήταν κατάλληλα για τις αγροτικές εργασίες.

Στην εργασία ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1916-18 βρίσκουμε τα εξής στοιχειά σχετικά με τις καταστροφές που υπέστησαν οι κάτοικοι της περιοχής (Σημερινή Νέα Πέραμος)
α)Περιοχη Kale Tsiflik:

Πληροφορίες που κατατέθηκαν από τον υπολοχαγό πεζικού, Ι. Κουντούνα.
Πληθυσμός κατά την έναρξη της κατοχής              200 
Σημερινός πληθυσμός                                                  17 
Διαφορά                                                                       183 
Πέθαναν στο χωριό κατά το διάστημα της κατοχής 16 

Το χωριό εκκενώθηκε από τους Βούλγαρους, οι οποίοι, ύστερα από την αναχώρηση επιδόθηκαν στη ληστεία και λεηλασία των σπιτιών.


Ελευθερούπολη, 18 Φεβρουαρίου, 3 Μαρτίου 1919
Ο ονομαζόμενος Αλέξανδρος Θ. Αντωνόπουλος, που γεννήθηκε στις Ελευθερές, ηλικίας 32 ετών, κάτοικος Ελευθερών, επάγγελμα γεωργός, αφού ορκίστηκε έκανε την παρακάτω κατάθεση Οι Βούλγαροι κατέλαβαν το χωριό μας τον Αύγουστο του 1916. Στην αρχή στρατοπέδευσαν στα γύρω βουνά. Τον Οκτώβριο του 1916, ο τουρκικός στρατός εισέβαλε στο χωριό μας και φυλάκισε το μεγαλύτερο μέρος των ανδρών του χωριού. Παραμείναμε στη φυλακή περισσότερο από 24 ημέρες, όπου μας έδερναν όλους. Τρεις άντρες μεταξύ μας υπέκυψαν στα χτυπήματα. Οι Βούλγαροι κατέσχεσαν όλη την κτηνοτροφία του χωριού, για την οποία δεν είμαι σε θέση να δώσω ακριβή αριθμό. Εγώ είχα ένα βόδι, μια αγελάδα, ένα βουβάλι και ένα μουλάρι. Οι Βούλγαροι μου τα πήραν όλα. Κατέσχεσαν επίσης όλες τις προμήθειες του χωριού. Οι Τούρκοι άρπαξαν μια νεαρή κοπέλα που την έλεγαν Μαρούδα Λεωνίδα και μέχρι σήμερα δεν έχει επιστρέψει. Λένε ότι την προσηλύτισαν στον Μουσουλμανισμό. Εξορίστηκα μαζί με άλλους απο τους Βούλγαρους και με μετέφεραν στο Δούναβη, όπου και εργαζόμουν στους δρόμους. Ένα μεγάλο μέρος του χωριού ήταν ήδη καταστρεμμένο από τον πόλεμο του 1913.

β)Νέα Μήδεια.

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 

Σήμερα στις 6 Μαρτίου του 1919 οι κ.κ. Dutilh, Γάλλος αντιπρόσωπος, Strologo, αντιπρόσωπος της Μεγάλης Βρετανίας, μετέβηκαν στη Νέα Μήδεια για να ελέγξουν τις πληροφορίες που πήρε η Επιτροπή για την κατάσταση του τόπου.

Σήμερα η πόλη είναι νεκρή. Όλοι οι κάτοικοι έχουν εξαφανιστεί. Τα έπιπλά τους, η κτηνοτροφία τους, έχουν ομοίως εξαφανιστεί. Όλα τα σπίτια τους, χωρίς καμία εξαίρεση, είναι ακατοίκητα. Οι στέγες των σπιτιών, οι πόρτες, τα παράθυρα, τα πατώματα, όλα τα εσωτερικά και εξωτερικά είδη ξυλείας, έχουν αρπαγεί. Δεν απέμειναν παρά μόνο οι σκελετοί των σπιτιών έτσι ώστε να είναι πλέον αδύνατη η κατοίκησή τους. Είναι ένα θέαμα πολύ λυπηρό που αυτή η μικρή πόλη που φτιάχτηκε τόσο συμμετρικά καταστράφηκε επίσης τόσο συστηματικά. Είναι αδύνατο να δικαιολογήσει κανείς την κατεδάφιση αυτή ως αναγκαίο μέτρο στρατιωτικής φύσης. Είναι μια πράξη καθαρού βανδαλισμού, όπου παρόμοια περίπτωση δύσκολα μπορεί κανείς να συναντήσει στην ιστορία. Η επιτόπια έρευνα της Επιτροπής της επέτρεψε να διαπιστώσει την ύπαρξη έργων οχυρωματικού χαρακτήρα στην περιοχή, πράγμα που δείχνει ότι οι Βούλγαροι περίμεναν επίθεση από την θάλασσα σε μια συγκεκριμένη έκταση της περιοχής. Ήταν ακριβώς τα έργα στα οποία εργαζόταν μεγάλος αριθμός ανδρών της περιοχής της Ελευθερούπολης κάτω από τις δύσκολες συνθήκες που περιέγραψαν οι μάρτυρες στις καταθέσεις τους.

Ελευθερούπολη, 16 Φεβρουαρίου / 1 Μαρτίου 1919
Η ονομαζόμενη Παρασκευή Τζαφάμα που γεννήθηκε στη Μήδεια, ηλικίας 50 ετών, κάτοικος Ελευθερούπολης, άνεργη, αφού ορκίστηκε έκανε την παρακάτω κατάθεση. Οι Βούλγαροι, κάμποσο καιρό ύστερα από την εισβολή τους στο χωριό μου τη Μήδεια, έδωσαν διαταγή να εκκενωθεί το χωριό. Ο κόσμος σκορπίστηκε στα γύρω χωριά και λίγο αργότερα εξόρισαν τους άνδρες στη Βουλγαρία. Εγώ κατέφυγα στο Πράβι όπου εργαζόμουν για το βουλγαρικό στρατό, κάτω από τα χτυπήματα των ξύλων των Βουλγάρων στρατιωτών. Όταν επέστρεψα στο χωριό μου, το βρήκα τελείως κατεστραμμένο και μόνο μερικοί τοίχοι είχαν μείνει όρθιοι. Η μικρή μου κόρη πέθανε την εποχή αυτή από την πείνα.

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ



Ελευθερές 
Πίνακας σύμφωνα με τις δηλώσεις του προέδρου της κοινότητας 

Πληθυσμός κατά την έναρξη της κατοχής               334 
Σημερινός πληθυσμός 219 
Διαφορά 115
Πέθαναν στο χωριό κατά το διάστημα της κατοχής 53 
Εξορίστηκαν στη Βουλγαρία                                       37 
Επέστρεψαν                                                                   12 

Κατασχέθηκαν από τους Βούλγαρους
Ζευγάρια βόδια για όργωμα                                        50 
Άλογα                                                                             10
 Μουλάρια                                                                     10
 Γαϊδούρια                                                                     30
 Πρόβατα                                                                     800

 Όλα αυτά ανήκαν στην ορθόδοξη κοινότητα. Σκότωσαν στο χωριό 7 κατοίκους. Αυτοί σκοτώθηκαν είτε από τους Βούλγαρους είτε από τους Τούρκους που κατείχαν μεγάλα αξιώματα στο χωριό. Η Επιτροπή κατέγραψε δυο βιασμούς οι οποίοι έγιναν γνωστοί στον πληθυσμό, αλλά σύμφωνα με τις καταθέσεις μαρτύρων, έγιναν και πολλοί ακόμα βιασμοί από τους Βούλγαρους.

Ελευθερές, 6 Μαρτίου 1919
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 

Σήμερα στις 21 / 6 Μαρτίου του έτους 1919 στο χωριό Ελευθερές και στην οικία του κ. Δημητρίου Πέϊου, ενώπιον των κ.κ. Strologo, αντιπροσώπου της Βρετανικής κυβέρνησης, Dutilh, αντιπροσώπου της Γαλλικής κυβέρνησης, και του κ. Μιχαήλ Σακελαριάδη, έπαρχου Παγγαίου, ο οποίος εκτέλεσε χρέη διερμηνέα, εμφανίστηκαν οι κάτωθι :
1 ον Ανδρέας Χρυσολόγη Παταριά που γεννήθηκε στην Ελευθερούπολη, κάτοικος Ελευθερών, 38 ετών, εισοδηματίας, Δήμαρχος Ελευθερών.
2 ον Μοσχόπουλος Κυριαζής, που γεννήθηκε στις Ελευθερές, ηλικίας 60 ετών, γεωργός, κάτοικος Ελευθερών.
3 ον Αντώνιος Αυξεντιάδης: που γεννήθηκε στις Σέρρες, 68 ετών, κάτοικος Ελευθερών, δημοδιδάσκαλος.
Όλοι, αφού έδωσαν τον καθορισμένο όρκο, έκαναν την παρακάτω δήλωση :
«Οι Βούλγαροι ήρθαν στο χωριό Ελευθερές στις 14 Αυγούστου 1916. Ήταν ένας λόχος στρατού με 4 αξιωματικούς, τους: Stovanof, Vassilief, Dantchef και Kossof. Στρατοπέδευσαν έξω από το χωριό. Ένα μήνα περίπου μετά την άφιξή τους άρπαξαν χωρίς να πληρώσουν τίποτα όλα τα τρόφιμα του χωριού, τα οποία αποτελούνταν από 30.000 οκάδες περίπου καλαμπόκι, κριθάρι και σίκαλη. Τα αποθήκευσαν όλα στο ρωσικό μοναστήρι του Nousla όπου έμενε ένας Αντισυνταγματάρχης Διοικητής του στρατού της περιοχής. Την ίδια εποχή άρχισε επίσης η επιστράτευση όλων των κατοίκων της περιοχής της Ελευθερούπολης, από 12 – 60 ετών, για να εργαστούν στην κατασκευή χαρακωμάτων από τις ακτές της Μήδειας μέχρι τις εκβολές του Στρυμόνα. Μόνο οι Μουσουλμάνοι εξαιρέθηκαν από τις αγγαρείες αυτές. Οι εργασίες που γίνονταν ήταν όλες χωρίς αμοιβή και οι εργάτες δεν έπαιρναν παρά μόνο 100 δράμια ψωμί καθημερινά, που αποτελούσε και την μοναδική τροφή για αυτούς. Ήταν υποχρεωμένοι να κοιμηθούν στο ύπαιθρο χωρίς κανένα σκέπασμα. Στο μέτρο του δυνατού και ανάλογα με τις ανάγκες τους, οι Βούλγαροι έπαιρναν ζώα από το χωριό και όταν αποχωρούσαν πήραν μαζί και τα ελάχιστα που είχαν απομείνει.
Υπήρχαν στο χωριό και ανήκαν στην ορθόδοξη κοινότητα 50 ζώα για όργωμα, 10 άλογα, 20 μουλάρια, 50 όνοι, 800 πρόβατα περίπου. Όλα αυτά κατασχέθηκαν από το χωριό, καθώς δεν ήταν σε θέση να πληρώσει φόρους. Τον ίδιο καιρό έκλεψαν από τον Ιωάννη Γρηγορίου, ταμία της εκκλησίας, 20 λίρες τουρκικές. Πολλές φορές τη νύχτα έρχονταν στο χωριό οι στρατιώτες μαζί με υπαξιωματικούς, παραβίαζαν τα σπίτια, ενοχλούσαν τους κατοίκους, κατέστρεφαν έπιπλα και έκλεβαν ό,τι έβρισκαν. Στα τέλη Σεπτεμβρίου 1916 ήρθε ένα βουλγαρικό τάγμα, το οποίο απεχώρησε 6 μήνες αργότερα. Ένας λόχος στρατού στρατοπέδευσε έξω από το χωριό και οι άλλοι στρατοπέδευσαν στα γύρω χωριά. Μόλις έφτασαν, κάλεσαν τον δάσκαλο και του ζήτησαν να τους αναφέρει τα ονόματα αυτών που κατέχουν όπλα και επειδή αυτός σιώπησε, τον έδειραν άγρια. Επτά άτομα σκοτώθηκαν στο χωριό μας είτε από τους Τούρκους, είτε μάλλον από τους Βούλγαρους, οι οποίοι είχαν και την ανώτατη διοίκηση του τόπου.
Οι φονευθέντες είναι:
1 ον Κωνσταντίνος Χριστόδουλος, χτυπήθηκε με ρόπαλο από Τούρκους στρατιώτες και πέθανε 7 μέρες αργότερα.
2 ον Γεώργιος Αποστολούδης, τον σκότωσαν στην αυλή του σπιτιού του και
3 ον Καραβασιλικός Θωμάς, ο γαμπρός του.
4 ον Ευστάθιος Χατζηχρήστου, τον σκότωσαν με μαχαίρι στο σπίτι του.
5 ον Μαρία Γεωργίου, αόμματη, την σκότωσαν στο σπίτι της.
6 ον Ανδρέας Χρήστου Καραμπερίδης, τον σκότωσαν με τσεκούρι στο σπίτι του.
 Απόστολος Αθανασίου Μπάμπαλης, εξαφανίστηκε μετά την σύλληψή του στο σπίτι του.

 Οι Τούρκοι στρατιώτες βίασαν μια νεαρή κοπέλα, τη Μαρούδα Λ. και την ανάγκασαν στη συνέχεια να παντρευτεί έναν Τούρκο στρατιώτη και αναχώρησε μαζί του για την πατρίδα του. Είχε καταφύγει στην εκκλησία για να σωθεί αλλά την άρπαξαν από εκεί.
Τη γυναίκα του Κ., την άρπαξαν από το σπίτι της και χτύπησαν θανάσιμα τον πατέρα της. Ήταν μια ομάδα από 24 στρατιώτες και έναν αξιωματικό Βούλγαρο. Την πήγαν έξω στην πόλη και την βίασαν. Έμεινε εκεί αναίσθητη και πέθανε δύο μέρες αργότερα. Ο πατέρας της έζησε και αυτός λίγες μόνο μέρες. Αυτοί οι δυο βιασμοί μας γνωστοποιήθηκαν, αλλά έγιναν και άλλοι στα σπίτια από τους Βούλγαρους.
 Στις 17 Ιουνίου 1917, οι Βούλγαροι συγκέντρωσαν όλους τους άνδρες της Ελληνικής Ορθοδόξου κοινότητας και τους έστειλαν στη Βουλγαρία. Εννέα απ’ αυτούς πέθαναν εκεί. Η θνησιμότητα στο χωριό ήταν μεγάλη στη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής. Έπληξε ιδιαίτερα παιδιά και γέρους. Πριν από τη βουλγαρική κατοχή, η ορθόδοξη κοινότητα είχε 50 σπίτια και 300 κατοίκους περίπου. Τριάντα σπίτια κατεδαφίστηκαν και σήμερα είναι ακατοίκητα. Ο πληθυσμός περιορίστηκε στους 200 κατοίκους. Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι του χωριού δεν υπέφεραν πολλά. Δεκαπέντε από αυτούς επιστρατεύτηκαν δια της βίας και κατετάγησαν στο βουλγαρικό στρατό.

Την ίδια μέρα παρουσιάστηκαν :
 1 ον Μίλια Γεωργίου Αποστόλου, χήρα του Γεωργίου Αποστόλου, 60 ετών, κάτοικος Ελευθερούπολης, όπου και γεννήθηκε, η οποία δήλωσε :
 Στις 26 Δεκεμβρίου 1916 Βούλγαροι και Τούρκοι στρατιώτες ήρθαν στο σπίτι μου. Ζήτησαν από τον άνδρα μου να τους πει που είχε κρύψει τα όπλα. Αυτός δεν απάντησε. Του φέρθηκαν άγρια, τον έριξαν από τη σκάλα στην αυλή του σπιτιού και τον κτύπησαν πολλές φορές με ξύλο. Πέθανε επί τόπου. Μετά λήστεψαν το σπίτι μας. Ένας από τους γιους μου, ηλικίας 30 ετών, ο Φώτιος Αποστόλου, εξορίστηκε στη Βουλγαρία όπου και πέθανε. Ο γαμπρός μου, Βασιλικός Θωμάς, σκοτώθηκε επίσης από τους Τουρκοβούλγαρους.
2 ον Μαρία Βασιλικού, χήρα του Βασιλικού Θωμά, 40 ετών , γεννήθηκε και διαμένει στις Ελευθερές. Δήλωσε :
 Ο άνδρας μου δούλευε στα χαρακώματα. Στις 26 Οκτωβρίου 1916 πιάστηκε από δυο στρατιώτες, τον πήγαν στο χωριό στο σπίτι του Καραμπερίδη στις Ελευθερές και του ζήτησαν να παραδώσει τα πάντα και τα χρήματά του. Τον έριξαν από τις σκάλες κάτω στην αυλή του σπιτιού όπου και του κατάφεραν πολλά χτυπήματα στο κεφάλι. Τον έφεραν ύστερα στο σπίτι μας όπου παρά τις προσπάθειές μας πέθανε δυο μέρες αργότερα. Ο γιος μας ο Νάσος που εξορίστηκε στη Βουλγαρία, επέστρεψε. Μου έκλεψαν 300 λίρες τουρκικές.
3 ον Βαγγέλης Καροφίλης, ηλικίας 46 ετών, που γεννήθηκε στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας, γεωργός, κάτοικος επί του παρόντος Ελευθερών.
 Όταν οι Τούρκοι εξόρισαν τους Έλληνες από τη Μικρά Ασία, ήρθα και εγκαταστάθηκα μαζί με τους πρόσφυγες στη Νέα Μήδεια1 με την φροντίδα της κυβέρνησης. Την εποχή της εισβολής των Βουλγάρων η Νέα Μήδεια αριθμούσε 1480 πρόσφυγες εγκατεστημένους σε 300 σπίτια. Στηναρχή οι Βούλγαροι περιόρισαν τους κατοίκους σε μερικά μόνο σπίτια. Το χωριό αποκλείστηκε. Απαγορεύτηκε η έξοδος των κατοίκων έτσι ώστε έγινε αδύνατη η προμήθεια ακόμα και της ελάχιστης ποσότητας τροφής. Η πείνα δεν άργησε να εκδηλωθεί. Αναγκαστήκαμε να φάμε τα ζώα μας, τα μουλάρια μας, τα γαϊδούρια μας, συμπεριλάβαμε στη διατροφή όλων των ειδών τα χόρτα, ακόμα και τα φίδια. Στη διάρκεια 10 μηνών ο μέσος όρος των θανάτων είχε αυξηθεί. Τον Ιούνιο του 1917, την μέρα του εκτοπισμού μας στη Βουλγαρία, δεν είχαν απομείνει στο χωριό παρά μόνο 450 κάτοικοι. Όλοι είχαν εξοριστεί στη Βουλγαρία. Προσωπικά εγώ κατόρθωσα να καταφύγω στο Δοξάτο καταβάλλοντας 10 Ναπολεόνια σε έναν Βούλγαρο αξιωματικό.
Η κατεδάφιση των σπιτιών (η αφαίρεση όλης της ξυλείας) άρχισε πριν ακόμη από την εξορία. Μετά, το χωριό εκθεμελιώθηκε εντελώς. Η θνησιμότητα ήταν τέτοια που συνέβαινε να έβλεπες νεκρά όλα τα μέλη μιας οικογένειας μέσα στο σπίτι της. Οι άντρες που δούλευαν στα χαρακώματα δεν έπαιρναν παρά μόνο ψωμί και πέθαναν και αυτοί από τις στερήσεις και τα βασανιστήρια. Οι βιασμοί των γυναικών ήταν πολυάριθμοι. Αναφέρουμε την περίπτωση ενός νέου κοριτσιού 16 ετών που ήταν κωφή. Τη βίασε στο σπίτι της ένας Τούρκος αξιωματικός, ενώ ταυτόχρονα δέσανε τον πατέρα της. Εγώ ο ίδιος ήμουν εκείνος που τον έλυσα. Πρόκειται για τον Μ. ο οποίος έκανε τα σχέδια του χωριού. Όλη η κτηνοτροφία του χωριού και τα κινητά υπάρχοντα των κατοίκων εξαφανίστηκαν. Υπήρχαν τουλάχιστον 150 μουλάρια, τα οποία μας τα παραχώρησε για τις ανάγκες μας η ελληνική κυβέρνηση.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Όλα αυτά τα στοιχειά όπως έγραψα και στην αρχή του κειμένου αντλήθηκαν από την εργασία ''ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1916-18'' του ΙΣΤΟΡΙΚΟ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ κατόπιν άδειας χρήσης που δόθηκε ύστερα απο αίτηση μου.
Τους ευχαριστώ πολύ για την άδεια χρήσης μέρους της εργασίας τους.Μπορείτε να δείτε ολόκληρη την εργασία τους στο site http://www.ilak.org/books/kavala_katoxi.pdf%CE%B1

Σάββατο 12 Σεπτεμβρίου 2015

Στερέωση-Αποκατάσταση Οχύρωσης Ανακτορούπολης Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας-Θάσου




Το έργο ΕΣΠΑ 2007-2013 «Στερέωση-Αποκατάσταση Οχύρωσης Ανακτορούπολης»
στη Νέα Πέραμο του Ν. Καβάλας ξεκίνησε την άνοιξη του 2011 με φορέα υλοποίησης τη 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (νυν Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας-Θάσου). Κατά το πρώτο έτος πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες αποψιλώσεις, καθαρισμοί και αποχωματώσεις, σε έναν εγκαταλελειμμένο και, πραγματικά, απροσπέλαστο από τη βλάστηση αρχαιολογικό χώρο (εικ.1), με στόχο τη δημιουργία πρόσβασης σε όλη την περίμετρο του τείχους, εσωτερικά και εξωτερικά. Διαμορφώθηκαν, όσο το δυνατόν, ασφαλείς διαδρομές για την κίνηση των μηχανημάτων, των εργαλειομηχανών και του προσωπικού, συγκεντρώθηκε διάσπαρτο οικοδομικό υλικό, ώστε να χρησιμοποιηθεί στην αποκατάσταση του τείχους, εμφανίστηκαν επιφανειακά κτήρια και οργανώθηκαν οι εγκαταστάσεις του εργοταξίου (εικ.2). 

Τον Οκτώβριο / Νοέμβριο του 2012 ξεκίνησαν οι εργασίες στο φυσικό αντικείμενο που αφορά τη στερέωση και την αποκατάσταση της οχύρωσης του κάστρου. Σήμερα, μετά από σχεδόν τρία χρόνια εντατικών εργασιών, η πρόοδος του φυσικού αντικειμένου έχει ολοκληρωθεί σε ποσοστό 85%. Έχουν αποκατασταθεί περί τα 1.100 κ.μ. τειχοποιίας, σε επιφάνεια της οχύρωσης περί τα 2.000 τ.μ. (εικ.3). Μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να ολοκληρωθεί η αποκατάσταση και στο τελευταίο, νότιο σκέλος του περιβόλου (εικ.4). Ταυτόχρονα ολοκληρώνονται εργασίες σχεδιαστικής αποτύπωσης και φωτογράφησης, καθώς και διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου: εγκατάσταση δικτύων ηλεκτροδότησης, φωτισμού, υδροδότησης και πυρόσβεσης, χάραξη διαδρομών για τους επισκέπτες, κατασκευή περιφράξεων και εισόδων, δημιουργία συστημάτων απορροής και εκτόνωσης των όμβριων υδάτων, φυτεύσεις και εξωραϊσμοί. 

Οι φθορές που αποκαθίστανται στο τείχος και στους πύργους του οχυρωματικού περιβόλου του κάστρου συνοψίζονται ως εξής : 1) τμήματα υπό πλήρη ή μερική κατάρρευση, 2) καταστροφές στην πρόσοψη, βαθύτερες σπηλαιώσεις και διαμπερείς οπές, 3) απομείωση και αποσάθρωση κονιαμάτων, 4) παρείσφρηση φυτών. Η αποκατάσταση βασίζεται στο ίδιο υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένη η οχύρωση. Χρησιμοποιούνται οι πέτρες που έχουν καταπέσει από το τείχος, αφού έχει προηγηθεί διαλογή, συγκέντρωση και μεταφορά του οικοδομικού υλικού στα σημεία των εργασιών. Βασικό μέλημα της αποκατάστασης είναι η μίμηση του συστήματος τειχοδομίας και η διατήρηση όλων των κατασκευαστικών και λειτουργικών στοιχείων της οχύρωσης. Φύλλα μολύβδου διαφοροποιούν τη διατηρημένη / συντηρημένη από τη συμπληρωμένη τειχοποιία.

 Οι στόχοι του έργου με βάση τις διεθνείς αρχές της αποκατάστασης, είναι:

1) Η εξασφάλιση της φυσικής διατήρησης του μνημείου με τις απαραίτητες ενισχύσεις και άλλες δομικές επεμβάσεις.

2) Η μερική αποκατάσταση της μορφής του μνημείου με σκοπό τη δομική ενίσχυση των υφιστάμενων μερών και τη λειτουργικότητά του όσον αφορά στην περαιτέρω αρχαιολογική έρευνα και μελέτη του, καθώς και την ασφαλή περιήγηση των επισκεπτών. Όρος που τηρείται αυστηρά είναι ο περιορισμός της επέμβασης στα πλαίσια της επιστημονικώς τεκμηριωμένης μορφής και ιστορικής σημασίας του μνημείου.

3) Η δημιουργία συνθηκών επισκέψεως του μνημείου με ασφαλείς διαδρομές και σαφή κατανόηση του κάστρου.

4) Εξακρίβωση των οικοδομικών και χρονολογικών φάσεων του κάστρου, με παράλληλες ανασκαφικές έρευνες.

5) Η ανάδειξη ενός σημαντικού ιστορικού μνημείου που είναι άγνωστο, ακόμα και σε κατοίκους της περιοχής και η απόδοσή του στο κοινό.

Η εύκολα προσβάσιμη θέση του κάστρου, η έκταση, η μνημειακότητα, η καλή κατάσταση διατήρησης και τα κτήρια που έχει αποκαλύψει και θα αποκαλύψει στο μέλλον η αρχαιολογική σκαπάνη, μας δίνουν τα ερείσματα ώστε να αποδώσουμε στο κοινό μία πλήρη πόλη-κάστρο της βυζαντινής εποχής. Φιλοδοξούμε ότι σε συνδυασμό με τη μακραίωνη ιστορία και την εξαιρετική φυσική ομορφιά της περιοχής, το κάστρο της Ανακτορούπολης θα βρει σύντομα νέους κατοίκους, τους επισκέπτες του.

Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας-Θάσου 12/9/2015



Εικ.1 ως 3 Απόψεις του κάστρου της Ανακτορούπολης από βορρά τα έτη 2011, 2012 και 2015 αντίστοιχα.
(Φωτ. Αν. Ουλκέρογλου).

Εικ.4 Το υπό υποκατάσταση νότιο σκέλος της οχύρωσης. Άποψη από ΝΑ. (Φωτ. Αν. Ουλκέρογλου).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Εμείς από την πλευρά μας σαν Τοπικό Συμβούλιο Ν,Περάμου και εγω ως πρόεδρος της
Δημοτικής Κοινότητας Ν.Περάμου θα θέλαμε να εκφράσουμε για μια ακόμη φορά δημόσια τα ευχαριστήρια μας στην Εφορία Αρχαιοτήτων Καβάλας - Θάσου για την υλοποίηση αυτού του μεγάλου έργου στην περιοχή μας.Θεωρούμε ότι η αξιοποίηση του εκτός από την ανάδειξη της ιστορίας της περιοχής μας θα προσφέρει και μια οικονομική ανάσα προσελκύωντας επισκέπτες που θα θέλουν να θαυμάσουν και να δούνε αυτό το μεγάλο σε έκταση μνημείο.
Επίσης να ευχαριστήσουμε και τον επιβλέποντα αρχαιολόγο του έργου τον Αναστάσιο Ουλκέρογλου για τις συνεχείς ενημερώσεις που παρέχει στο Τοπικό Συμβούλιο και την συνεργασία που έχουμε αναπτύξει μαζί του.

Μάκης Ζουμπλιός
Πρόεδρος Δημοτικής Κοινότητας
Ν.Περάμου

Δευτέρα 15 Ιουνίου 2015

ΑΡΧΑΙΟΣ ΦΑΓΡΗΣ Η ΦΑΓΡΗΤΑΣ (Ορφανι Καβαλας)




Μερικα στοιχεια για την αρχαια πολη ΦΑΓΡΗΣ .












Φάγρης σύμφωνα μὲ τοὺς ἀρχαίους συγγραφεῖς, κυρίως τὸν Ἡρόδοτο καὶ τὸν Θουκυδίδη, εἶναι σπουδαιότερη πόλη ποὺ ἴδρυσαν οἱ Πίερες ὅταν στὰ μέσα τοῦ 7ου π.X. αἰώνα, πιεσμένοι ἀπὸ τοὺς Mακεδόνες, ἀναγκάστηκαν νὰ ἐγκαταλείψουν τὴν σημερινὴ Πιερία.
Ἐπέστρεψαν στὴν παλιά τους πατρίδα, τὴ Θράκη καὶ ἐγκαταστάθηκαν ἀνάμεσα στὸν ποταμό Στρυμόνα, τὸ ὄρος Παγγαῖο καὶ τὴ θάλασσα, σὲ μία περιοχὴ ποὺ ἀπαὐτοὺς    ὀνομάστηκε Πιερία κοιλάδα.
        [7.112.1] «Παραμειψάμενος δὲ ὁ Ξέρξης τὴν εἰρημένην δεύτερα τούτων παραμείβετο τείχεα τὰ Πιέρων, τῶν ἑνὶ Φάγρης ἐστὶ οὔνομα καὶ ἑτέρῳ Πέργαμος. ταύτῃ μὲν δὴ παρ᾽ αὐτὰ τὰ τείχεα τὴν ὁδὸν ἐποιέετο, ἐκ δεξιῆς χειρὸς τὸ Πάγγαιον ὄρος ἀπέργων, ἐὸν μέγα τε καὶ ὑψηλόν, ἐν τῷ χρύσεά τε καὶ ἀργύρεα ἔνι μέταλλα, τὰ νέμονται Πίερές τε καὶ Ὀδόμαντοι καὶ μάλιστα Σάτραι.» Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, Βιβλίο Η: Πολύμνια
     [7.112.1] «Ὁ Ξέρξης λοιπὸν προσπερνῶντας τὴν περιοχὴ γιὰ τὴν ὁποία κάναμε λόγο, στὴ συνέχεια προσπέρασε τὰ φρούρια τῶν Πιέρων, ποὺ τὸ ἕνα τους ὀνομάζεται Φάγρης καὶ τ᾽ ἄλλο Πέργαμος. Κι ἀκολουθούσε τὸ δρόμο δίπλα ἀπ᾽ αὐτὰ τὰ φρούρια, ἀφήνοντας στὸ δεξί του χέρι τὸ ὀρος Παγγαῖο, μεγάλο καὶ ψηλό, ποὺ ἔχει μεταλλεῖα χρυσοῦ καὶ ἀσημιοῦ ποὺ τὰ ἐκμεταλλεύονται οἱ Πίερες καὶ οἱ Ὁδόμαντοι καὶ προπάντων οἱ Σᾶτρες.»

 Ἀττικοὶ μελανόμορφοι κρατῆρες ποὺ βρέθηκαν στὶς ἀνασκαφὲς τοῦ ἀρχαίου Φάγρητα.Ἔχουν ὑψος περίπου 0,50 μ. καὶ χρονολογοῦνται γύρω στὸν 6ο αἰ. π.Χ. (530-520 π.X.). Ἀντλοῦν τὴ θεματογραφία τους ἀπὸ τὴν Ἱλιάδα.



 Στὴ θέση «Kανόνι», κοντὰ στὴν κοινότητα Ὀρφανίου Ν. Καβάλας ἀποκαλύφθηκε* τμῆμα τοῦ νεκροταφείου (τοῦ 5ου -4ου αἰ. π.Χ.) τοῦ ἀρχαίου Φάγρητα. Ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία τῶν ταφῶν ἦταν καύσεις.
Βρέθηκαν πολλὰ ἀγγεῖα ἄβαφα, μελαμβαφῆ καὶ ἐρυθρόμορφα, ἄλλα ἀπὸ ἀττικὰ ἐργαστήρια καὶ ἄλλα ἀπὸ ἐργαστήρια τῆς περιοχῆς. Ἐπίσης βρέθηκαν εἰδώλια, ὅπλα, κοσμήματα καὶ ἀρκετὰ νομίσματα ἀσημένια καὶ χάλκινα. Ἀνάμεσα στὰ τελευταῖα ξεχωριστὴ θέση κατέχει ἕνα μικρὸ χάλκινο νόμισμα ποὺ ἐπιβιώνει γιὰ πρώτη φορὰ τὸ ὄνομα τῆς πόλεως, ἀφοῦ στὴν πίσω ὅψη του φαίνονται καθαρὰ τὰ γράμματα «ΦΑΓΡ». 

     Ὁ πλοῦτος ἡ ποιότητα καὶ ὁ χαρακτῆρας τῶν εὐρημάτων** φανερώνουν οἰκονομικὴ ἄνθηση, κοινωνικὴ ὀργάνωση καὶ ἀνεπτυγμένη πολιτιστικὴ δραστηριότητα ἤδη ἀπὸ τὰ ἀρχαϊκὰ χρόνια. Ἐπίσης τὰ εὐρήματα ποὺ ἦρθαν στὸ φῶς ἀπὸ τὶς ἀρχαιολογικὲς ἔρευνες σὲ διάφορες πόλεις τῆς ἀρχαίας Θράκης, φανερώνουν ὅτι οἱ πόλεις τῆς περιοχῆς αὐτῆς τοῦ Βορείου Αἰγαίου ἔχουν ἀπὸ πολὺ νωρὶς στενοὺς δεσμοὺς μὲ τὰ πολιτιστικὰ κέντρα τῆς Νότιας Ἑλλάδος καὶ ἰδιαίτερα μὲ τὴν Ἀθήνα.
      Τὰ ἀρχαιολογικὰ εὐρήματα ἐπιβεβαιώνουν τὶς ἱστορικὲς πληροφορίες γιὰ τὴν ἰσχυρὴ ἑλληνικὴ παρουσία στὴν περιοχὴ τῆς Θράκης (Πεισίστρατος, Μιλτιάδης, Θουκυδίδης). 

ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Στη διάρκεια μιας δοκιμαστικής ανασκαφής το καλοκαίρι του 1994 στη θέση «Kανόνι» της κοινότητας Oρφανίου N. Kαβάλας αποκαλύφθηκε τμήμα του νεκροταφείου του αρχαίου Φάγρητα. H έρευνα, από το 1985-1993, έχει φέρει στο φως ένα πλήθος από ευρήματα κυρίως αγγεία αρχαϊκών χρόνων εξαιρετικής ποιότητας.
     O Φάγρης σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, κυρίως τον Hρόδοτο και τον Θουκυδίδη, είναι η σπουδαιότερη πόλη που ίδρυσαν οι Πίερες όταν στα μέσα του 7ου π.X. αιώνα, πιεζόμενοι από τους Mακεδόνες, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την σημερινή Πιερία. Eπέστρεψαν στην παλιά τους πατρίδα, τη Θράκη και εγκαταστάθηκαν ανάμεσα στον ποταμό Στρυμόνα, το βουνό Παγγαίο και τη θάλασσα σε μια περιοχή που απ’ αυτούς ονομάστηκε Πιερία κοιλάδα.
     Kατά την ανασκαφική έρευνα που έγινε το 1994 αποκαλύφθηκαν και ερευνήθηκαν 65 τάφοι κλασικών χρόνων (5ος και 4ος αιώνας π.X.). H συντριπτική πλειοψηφία τους ήταν καύσεις. Πολύ σημαντικά είναι τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν για τα ταφικά έθιμα της περιοχής. Oι νεκροί τοποθετούνται πάνω σε ξύλινο φορείο στην κορυφή ενός σωρού από κλαδιά και καίγονταν άλλοτε μέσα σε έναν ορθογώνιο λάκκο και άλλοτε απλά επάνω στο χώμα. Στην πρώτη περίπτωση, μετά την καύση, ο λάκκος σκεπαζόταν με χώμα. H μορφή αυτών των τάφων καθιστά εξαιρετικά δύσκολο τον εντοπισμό τους, γιατί το μόνο στοιχείο που φανερώνει την ύπαρξή τους είναι τα ίχνη των καμένων τοιχωμάτων τους που είχαν βαθυκόκκινο χρώμα.Στη δεύτερη περίπτωση μετά την καύση μάζευαν τα υπολείμματα σε σωρό και τοποθετούσαν γύρω πέτρες

 Λεπτομέρεια ερυθρόμορφου αττικού αγγείου. Eικονίζεται η μορφή ενός σατύρου από τη συνοδεία του Θεού Διονύσου. Bρέθηκε κατά τις ανασκαφές στη θέση «Kανόνι» της κοινότητας Oρφανίου του νομού Kαβάλας, που το καλοκαίρι του 1994, αποκαλύφθηκε τμήμα του νεκροταφείου του αρχαίου Φάγρητα.

Ο τρόπος κατασκευής των παραπάνω τάφων τους προστάτευσε από την κλεπτομανία των παλιότερων και σύγχρόνων αρχαιοκαπήλων και μας διέσωσε πολύτιμες πληροφορίες για τις συνήθειες των κατοίκων του αρχαίου Φάγρητα και την ιστορία της πόλης. Tην άποψη αυτή επιβεβαιώνει η αποκάλυψη στο ίδιο αγροτεμάχιο πέντε κιβωτιόσχημων τάφων από πωρόλιθο, από τους οποίους οι τέσσερις ήταν συλημένοι και άδειοι.
Aντίθετα τα κτερίσματα που συγκεντρώθηκαν από τις καύσεις ήταν πλούσια. Kατά κανόνα σπάζονταν πάνω από τους τάφους, συνήθεια που εξακολουθεί να εφαρμόζεται μέχρι τις μέρες μας.
Bρέθηκαν πολλά αγγεία άβαφα, μελαμβαφή και ερυθρόμορφα, άλλα από αττικά εργαστήρια και άλλα από εργαστήρια της περιοχής. Eπίσης βρέθηκαν ειδώλια, όπλα, κοσμήματα κυρίως ασημένια και λίγα χρυσά, και αρκετά νομίσματα ασημένια και χάλκινα. Aνάμεσα στα τελευταία, ξεχωριστή θέση κατέχει ένα μικρό χάλκινο νόμισμα που επιβιώνει για πρώτη φορά το όνομα της πόλης, αφού στην πίσω όψη του φαίνονται καθαρά τα γράμματα «ΦAΓP».

                      Χρυσό «επιστόμιο» με το οποίο έκλειναν συνήθως το στόμα του νεκρού

  Τα ευρήματα δείχνουν ότι ο Φάγρης εξακολουθεί και στα κλασικά χρόνια να κατέχει περίοπτη θέση ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις των θρακικών παραλίων, διατηρώντας πάντα τους στενούς δεσμούς του με τα μεγάλα πολιτιστικά κέντρα της περιοχής και κυρίως με την Aθήνα.
Oι μέχρι τώρα ανασκαφικές έρευνες σε διάφορες πόλεις της αρχαίας Θράκης (Φάγρης, Tράγιλος) έχουν φέρει στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που διαφωτίζουν την ιστορία της. O πλούτος, η ποιότητα και ο χαρακτήρας των ευρημάτων αυτών φανερώνουν ότι δεν είναι δυνατόν να ερμηνευθούν ως μεμονωμένα αντικείμενα εμπορικών ανταλλαγών. Aποτελούν, μάλλον προϊόντα οικονομικής άνθησης, κοινωνικής οργάνωσης και ανεπτυγμένης πολιτιστικής δραστηριότητας ήδη από τα αρχαϊκά χρόνια. Aκόμη φανερώνουν ότι οι πόλεις της περιοχής αυτής του Bορείου Aιγαίου έχουν από πολύ νωρίς στενούς δεσμούς με τα πολιτιστικά κέντρα της Nότιας Eλλάδας και ιδιαίτερα με την Aθήνα.
     Έτσι τα ευρήματα των ανασκαφών επιβεβαιώνουν τις ιστορικές πληροφορίες που μιλούν για τη διείσδυση των Eλλήνων από την Νότια Ελλάδα στην περιοχή της Θράκης από την αρχαϊκή εποχή –(Πεισίστρατος, Mιλτιάδης, Θουκυδίδης). Όλα τα παραπάνω φανερώνουν πόσο επιτακτική προβάλλει η ανάγκη εντατικότερης αρχαιολογικής έρευνας στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Θράκης.


Επίσης από την αρχαιολογική υπηρεσία διαβάζουμε τα εξής: 


Αρχαίος Φάγρης
Κατά τη σωστική ανασκαφική έρευνα στο νε κροταφείο του αρχαίου Φάγρητα στη θέση «Κανόνι» (2003) αποκαλύφθηκαν και ερευνήθηκαν συνολικά 46 τάφοι διαφόρων τύπων: κιβωτιόσχημοι, κεραμοσκεπείς, ορθογώνιες καύσεις, λακκοειδείς, δύο λάρνακες και ένα πιθάρι. Από αυτούς οι τάφοι, εκτός
των λακκοειδών, χρονολογούνται στο β ́μισό του 4ου αι. π.Χ. (εικ. 1-2), η μοναδικήπήλινη σαρκοφάγος στα τέλη του 5ου αι.π.Χ., ενώ το πιθάρι περιείχε καύση προϊστορικών χρόνων (ύστερη εποχή του Χαλκού).Πολύ σημαντικοί για τη διάρκεια της ζωής τουνεκροταφείου ήταν οι λακκοειδείς τάφοι που
ανήκαν στα υστεροβυζαντινά χρόνια (10ος-11ος αι. μ.Χ.).
Παράλληλα, στην ίδια την αρχαία πόλη του Φάγρητα,πραγματοποιήθηκε διερεύνησημιας υπόγειας κατασκευής. Πρόκειται για σύμπλεγμα υπόγειων διαδρόμων που επι κοινωνούν μεταξύ τους και καταλήγουν σε  ένα μεγάλο χώρο με κωνική οροφή. Εξωτερικά, μπροστά στις δύο εισόδους, διαμορ-
φώνεται λιθόστρωτη αυλή, στο άκρο της οποίας αποκαλύφθηκε μεγάλη δεξαμενή σε σχήμα πιθαριού. Πιθανότατα η κατασκευή σχετίζεται με τη συγκέντρωση νερού για τις ανάγκες ύδρευσης της αρχαίας πόλης.
Σε αγροτεμάχιο στην παραλία του Ορφανίου,αποκαλύφθηκε τμήμα κτηριακού συγκροτήματος δέκα χώρων, που από τα κινητά του ευρήματa ερμηνεύεται ως αγροικία του 1ου αι. π.Χ.-1ου αι. μ.Χ.



ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΦΑΓΡΗΤΑ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ

 
 Θασιακη κυλικα-σκυφος με υπογεωμετρικη διακοσμιση κατακορυφων γραμμων και ομοκεντρων κυκλων απο τον αρχαιο φαγρητα 530-520π.χ.


Μελανομορφη αττικη κυλικα-σκυφος με παρασταση παλης του Ηρακλη με το λιονταρι της Νεμεας απο τον αρχαιο Φαγρητα 490-480π.χ.

Αττικος μελανομορφος κρατηρας με σκηνη αναχωρισης πολεμιστων.Αρχαιος Φαγρητας 530-520π.χ.

Μελανομορφη κυλικα με παρασταση Σατυρου στο εσωτερικου μεταλλιο απο το νεκροταφειο του αρχαιου Φαγρητα 485-475π.χ.


Ιωνικη υδρια με κυμματοειδη διακοσμηση καστανων ταινιων απο τον αρχαιο Φαγρητα 550-500π.χ.
Αττικος καλυκωτος ερυθρομορφος κρατηρας με σκηνη Διονυσιακου θιασου,απο το νεκροταφειου του αρχαιου Φαγρητα (μεσα 4ου αιωνα)



τεσσερις γυναικειες προτομες απο το νεκροταφειο του αρχαιου Φαγρητα 4ος αιωνας π.χ.


Μελαμβαφης κυλικας τυπου ΡΗΝΕΙΑΣ με χαραγμενη αναθυματικη επιγραφη ΘΕΟ στο χειλος.Απο τον αρχαιο Φαγρητα (μεσα 5ου αιωνα π.χ.)

χαλκινο διμυξο λυχναρι με διακοσμιτικες κεφαλες νεων απο οικια του αρχαιου Φαγρητα (μεσα 5ου αιωνα π.χ.)
                   μελαμφαφη τριφυλλοστομη οινοχοη απο τον αρχαιο Φαγρητα 500-450π.χ.